Απ' ότι φαίνεται, για μία ακόμη χρονιά η Τουρκία έχει την τιμητική της στις σκοτεινές αίθουσες. Ο τουρκικός κινηματογράφος μου χει δώσει την εντύπωση πως τα τελευταία χρόνια έχει μπει σε μία εσωστρεφής αναζήτηση κάτι το οποίο έχει ως αποτέλεσμα να μας προσφέρει υπέροχα διαμάντια. Κάποια απ' αυτά έχουν πολιτική σκοπιά όπως οι Υποψίες και κάποια άλλα είναι καθαρά ανθρωποκεντρικά, με αποκορύφωμα την Χειμερία Νάρκη. Το Κρύο της Τραπεζούντας φέρνει τον άνθρωπο αντιμέτωπο με την επιβίωση και την εσωτερική του αναζήτηση, η οποία γίνεται ακόμη πιο αισθητή καθώς η οικογένεια (κυρίως ο πατέρας), βρίσκονται απομονωμένοι στην άγρια φύση της Τραπεζούντας.
Η ιστορία αναφέρεται σε έναν πάμπτωχο και χρεωμένο Τούρκο, ο οποίος ζει με την οικογένειά του σε ένα χαμόσπιτο στις πλαγιές των βουνών της Τραπεζούντας. Για να καλύψει τις οικονομικές του ανάγκες, αναζητάει φλέβες χρυσού στα βραχώδεις τοπία της περιοχής του. Η έλευση όμως του χιονιά θα τον εμποδίσει, αναγκάζοντάς τον να γυρίσει ξανά στο σπίτι. Εκεί είναι που αποφασίζει να ρισκάρει παίρνοντας μέρος σε μία τοπική ταυρομαχία, αγνοώντας τα παράπονα της γυναίκας του. Η ζωή όμως δεν τα φέρνει όλα όπως τα θέλουμε κι ονειρευόμαστε να 'ρθουν.
Καταρχήν η ταινία είναι από μόνη της ένα σπάνιο έργο ανθρωπολογικής αξίας. Μας παρουσιάζει την άγνωστη πλευρά των γειτόνων μας, η οποία έχει ξεμείνει δεκαετίες πίσω. Ο τρόπος ζωής των ανθρώπων της τουρκικής υπαίθρου, οι οποίοι εξακολουθούν να κοιμούνται μαζί με τα ζώα, θυμίζει αρκετά την Ελλάδα στις αρχές του περασμένου αιώνα.
Έπειτα παρατηρούμε την έντονη ανισότητα που υπάρχει μεταξύ των κοινωνικών τάξεων της Τουρκίας. Σου δίνει την εντύπωση πως στην αχανής γειτονική μας χώρα, κάποιους ανθρώπους τους έχει ξεχάσει ο θεός (ως θεό εννοώ το χρήμα). Την ίδια αίσθηση έχουν και οι ήρωες της ιστορίας, οι οποίοι θεωρούν το χρήμα ως θείο δώρο κι έτσι το αναζητούν στην τύχη, είτε ψάχνοντας για φλέβα χρυσού είτε σε ταυρομαχίες.
Πέρα από τις καλές ερμηνείες των ηθοποιών, σπουδαίο ρόλο στην ταινία παίζει η φύση. Μέσα από τις καταπληκτικές φωτογραφίες του Σεβαΐρ Σαχίν και Κιουρσάτ Ουρεζίν, παρατηρούμε όλες τις όψεις της μητέρας γης. Στοργική και φιλεύσπλαχνη κι άλλες φορές μυστήρια και τιμωρός στις επιπολαιότητες του ανθρώπου. Τα τοπία είναι εκπληκτικά όπως και οι γωνίες λήψεις που έχουν επιλεχθεί σε διάφορα πλάνα. Αυτό που με εντυπωσίασε περισσότερο ήταν η χορογραφία των σύννεφων πάνω στις κορυφογραμμές του Πόντου. Μυσταγωγικά είναι τα πλάνα και στους εσωτερικούς χώρους όπως οι σκηνές που ο πρωταγωνιστής βρίσκεται μέσα στις σπηλιές ή οι οικογενειακές μαζώξεις γύρω από την οικιακή φωτιά.
Σκηνοθετικά ο Μουσταφά Καρά δείχνει φανερά την επιρροή του από έργα του Αντρέι Ταρκόφσκι (συγκεκριμένα τον Καθρέφτη). Παρ' όλα αυτά καταφέρνει να περάσει με μινιμαλιστική γραφή την αγωνία ενός οικογενειάρχη που νιώθει αδύναμος να φροντίσει την οικογένειά του. Με σκηνές που επικρατεί μία επιβλητική σιωπή, ο δημιουργός προσπαθεί να μας ερμηνεύσει τον μοναχικό αγώνα που δίνει ο καθένας μας καθημερινά.
Όμως η ταινία θύμιζε και σε κάτι άλλο την τουρκική κοινωνία. Ήταν ένα έργο δύο ταχυτήτων, με την ταινία χωρίζεται σε εκπληκτικές σκηνές με ποιητική αύρα κι όμορφους διαλόγους και σε αργά πλάνα τα οποία δεν είχαν τόσο μεγάλη ουσία και πολλές φορές κούραζαν.
Αυτό όμως που θα μου μείνει αξέχαστο, είναι η εξιστόρηση της γιαγιάς προς τον μεγάλο της εγγονό, που ξεκίνησε όταν εκείνος της είπε πως θα πάει να μαζέψει σαλιγκάρια. Τον συμβουλεύει να πάει στο ερειπωμένο μοναστήρι διότι εκεί θα βρει πολλά. Η λέξη μοναστήρι όμως θα σταθεί η αφορμή να μνημονεύσει τα παλιά χρόνια όπου Έλληνες και Τούρκοι ζούσαν αρμονικά σε 'κείνον τον τόπο. Ο διωγμός τους, άφησε πίσω έρημη γη, η οποία στοιχειώθηκε από ξωτικά κι ερινύες. Όταν ο μικρός ρώτησε τη γιαγιά του αν νίκησαν οι Τούρκοι στον πόλεμο (μιας κι οι Έλληνες εκδιώχθηκαν από εκεί), η γιαγιά δίνει την πιο αποστομωτική απάντηση "Έτσι νομίζω...". Ένα ισχυρό χαστούκι απέναντι στον παραλογισμό του πολέμου, των σφαγών και των διώξεων. Με δύο λέξεις κατάφερε να μπει αυτή η γυναίκα στην καρδιά μου.
Το Κρύο της Τραπεζούντας είναι μία ακόμη ποιητική κι ανθρώπινη ταινία από την Τουρκία αλλά πολύ φοβάμαι πως είναι απρόσιτη στο ευρύ κοινό.
Βαθμολογία: 7/10
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου