Παρασκευή 22 Απριλίου 2016

Το μεγαλύτερό μου ταξίδι...


Η πορεία μας σ' αυτή τη ζωή είναι μοναχική. Μόνοι μας ανακαλύπτουμε την χαρά, τον πόνο, την αγωνία, την δόξα, αλλά και τον θάνατο. Υπάρχουν όμως και πράγματα που προτιμούμε να τα ανακαλύπτουμε μαζί με φίλους. 
Κι όσο η Άνοιξη στην Ελλάδα κρύβεται πίσω από το μουντό πρόσωπο της κοινωνίας που ζούμε, τόσο εγώ θα επιμένω να την αναζητώ στα ταξίδια μου, διότι όταν την βρίσκω μέσα σ' αυτά, νιώθω την απόλυτη ευτυχία. Γεμάτος επιστρέφω στο γκρίζο περιβάλλον της Αθήνας και πλάθω τον δικό μου μικρόκοσμο με εικόνες και στιγμές που έχω μαζέψει απ' αυτές τις αποδράσεις. Έτσι η καθημερινότητά μου γεμίζει χρώματα, αρώματα και συναισθήματα. 
Τα τελευταία χρόνια συνειδητοποίησα πως βιώνω τα λόγια του συγγραφέα Γιώργου Θεοτοκά,"είμαστε τσακισμένοι, μαραμένοι, χαμένοι μες στον κυκεώνα της σύγχρονης ζωής. Κανείς δεν περιμένει κάτι καλό από την Ελλάδα...". Πράγματι αυτό είμαστε, και καλό είναι να μην περιμένουμε κάτι θετικό από την Ελλάδα, από τη στιγμή που μπορούμε μόνοι μας να χαράξουμε πορείες σε αχαρτογράφητες περιοχές του νου, κυνηγώντας μια ουτοπία μοναδική. 
Πόσο πιο όμορφο γίνεται αυτό το κυνήγι όταν εμπλέκονται σ' αυτό τρία διαφορετικά μυαλά. Τρεις ξεχωριστές μύτες μολυβιών πάνω σ' έναν χάρτη. 
Δυτικά Βαλκάνια, έξι χώρες, πάνω από είκοσι πόλεις, μέσα σε δεκαέξι μέρες. 
Δεκαέξι μέρες που το "εγώ" μετατρέπεται σε "εμείς" για να ολοκληρωθεί με επιτυχία ένα όμορφο road-trip, με απώτερο σκοπό να δοθεί ένα νόημα σε μία ακόμη χαμένη Άνοιξη...
Και θα δοθεί.
Μέχρις ότου ολοκληρωθεί το ταξίδι αυτό,
υγιαίνετε... 

Πέμπτη 21 Απριλίου 2016

Οι ξεφτιλισμένοι νοσταλγοί της γειτονιάς μου...



Γυρνώντας μετά τη δουλειά από έναν κάθετο δρόμο και λίγο πριν στρίψω για το σπίτι μου, έπεσα πάνω σε μία μάζωξη τριών-τεσσάρων "κυρίων" ηλικίας γύρω στα 60 με 70. Είχαν στρώσει ένα πλαστικό τραπέζι με φαγητό, κρασί και μερικά ηχεία. Μία εικόνα που την έχω συνηθίσει έξω από τα συνεργεία του Νέου Κόσμου. Δεν μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση κι έτσι σκυμμένος τους προσπέρασα και συνέχισα το δρόμο μου προς το σπίτι.
Πριν στρίψω όμως άρχισαν τα ηχεία να αναπαράγουν μελωδίες της σκοτεινής επταετίες. Φασιστικά τραγούδια της χούντας ντυμένα με αποσπάσματα ομιλιών του δικτάτορα Παπαδόπουλου κι άλλα εμβατήρια εκείνης της εποχής. Στράφηκα προς τη μεριά τους, κοιτώντας τους επικριτικά. Εκείνοι αντιλήφθηκαν την αντίδρασή μου κι αμέσως κάρφωσαν τα βλέμματά τους πάνω μου. Στα μάτια τους διέκρινα τα αισθήματα της ντροπής και της ενοχής, ανεπιτυχώς κρυμμένα πίσω από τα συναισθήματα του μίσους και της επιθετικότητας. Κούνησα επικριτικά το κεφάλι μου κι έφυγα.
Στη στροφή πάνω στεκόταν μία γειτόνισσα. "Τι είναι αυτά τα εμβατήρια που ακούγονται" με ρώτησε απορημένη. "Κάποιοι φασίστες γιορτάζουν τη σημερινή τους επέτειο" της είπα και συνέχισα να περπατάω.
Μέχρι τώρα τα εμβατήρια εξακολουθούν να δονούν τη γειτονιά. Δεν είναι τυχαίο πως μέσα σ' αυτά υπάρχει κι ένας ύμνος που γιορτάζει την έλευση του Καραμανλή. Καθόλου τυχαίο που συνδέεται ο "εθνάρχης" μας με τους εχθρούς της δημοκρατίας.
Όμως το θράσος τους έχει αρχίσει να γίνεται ανυπόφορο.
Γι' αυτό ανυπομονώ να περάσει σε λίγη ώρα το απορριματοφόρο να τους μαζέψει.
Κρίμα όμως που με τη νέα του συγκομιδή θα βρωμίσουν τα σκουπίδια που ήδη κουβαλάει...

Η Γαλλία ξαγρυπνά…



Εδώ και τρεις βδομάδες η Γαλλία ξαγρυπνά εξαιτίας του «νόμου Κομρί» (εμπνευσμένο από το όνομα του Υπουργού Εργασίας Μιριάμ Ελ Κομρί). Η αρχή έγινε στις 31 Μαρτίου κι έκτοτε χιλιάδες Γάλλοι, κυρίως νέοι, συγκεντρώνονται κάθε βράδυ στην Πλατεία Δημοκρατίας στο Παρίσι.
Με φόντο το άγαλμα της Μαριάν, η γαλλική νεολαία εκδηλώνει το κατηγορώ της στις πολιτικές λιτότητας που εφαρμόζει ο Φρανσουά Ολάντ, τη στιγμή που εκείνος προσπαθεί να σώσει την εναπομείνασα εμπιστοσύνη του λαού μέσα από τηλεοπτικές συζητήσεις. Τα νούμερα τηλεθέασης είναι αποκαρδιωτικά ενώ το κίνημα μέρα με τη μέρα διογκώνεται κι επεκτείνεται και σε άλλες πόλεις (εξήντα στο σύνολο μέχρι στιγμής).
Οι βασικοί παράγοντες των διαδηλώσεων είναι ίδιοι με τους δικούς μας, με κυριότερες την μαζική ανεργία, το αβέβαιο μέλλον, τις κοινωνικές ανισότητες, τον περιορισμό ελευθεριών που έχουν επιβάλλει τα έκτακτα μέτρα και την αστυνομική βιαιότητα. Προβλήματα που προσπαθεί ο Ολάντ να τα αντιμετωπίσει εφαρμόζοντας την πολιτική του πρώην καγκελάριου της Γερμανίας Γκέρχορντ Σρέντερ, ενισχύοντας δηλαδή την ανταγωνιστικότητα, σε μία χώρα όμως που βρίσκεται ήδη σε δεινή οικονομική θέση. Οι κυριότερες μεταρρυθμίσεις είναι οι εξής: μείωση προσωπικού στο δημόσιο τομέα, άνοιγμα επιχειρήσεων τις Κυριακές, ελάφρυνση φορολογίας του Κεφαλαίου και διευκόλυνση απολύσεων. Θυμίζουν κάτι όλα τα παραπάνω;…
Οι διαδηλώσεις διαρκείας όμως οδηγούν σε βίαιες αντιδράσεις από τη μεριά της εξουσίας. Ξημερώματα Δευτέρας (18.04.16), αστυνομικές δυνάμεις διέλυσαν τις κατασκηνώσεις των διαδηλωτών. Τα επεισόδια είχαν ξεκινήσει από την περασμένη βδομάδα τόσο στην πλατεία Δημοκρατίας όσο και στα Ιλίσια Πεδία με ανταλλαγές κροτίδων και δακρυγόνων μεταξύ διαδηλωτών κι αστυνομικών.
Όσο όμως το κράτος αντιδρά βίαια, τόσο πιο έντονες γίνονται οι κινητοποιήσεις των νέων, με τις καταλήψεις των λυκείων να ακολουθούν η μία την άλλη.
Όπως φαίνεται, το ελληνικό πείραμα άρχισε να εφαρμόζεται και στην υπόλοιπη Ευρώπη αλλά η Παριζιάνικη ξαγρύπνια δείχνει πως θα διαρκέσει πολύ…

Πρώτη δημοσίευση: aplotaria.gr

Τετάρτη 20 Απριλίου 2016

Ποιος φοβάται την αλληλεγγύη;



Λίγες βδομάδες μετά τα επεισόδια της Χίου κι αφού η ένταση έχει περιοριστεί αρκετά, αποφασίστηκε να πραγματοποιηθεί μία ενδιαφέρουσα εκδήλωση που αφορά το προσφυγικό. Η θεματολογία της ομιλίας θα επικεντρωθεί στην στοχοποίηση της αλληλεγγύης από τα συστημικά μέσα μαζικής ενημέρωσης κι από ακροδεξιούς κύκλους, στην παραβίαση της Συνθήκης της Γενεύης αλλά και σ' όλα τα επιχειρήματα που τρέφουν τον φόβο της κοινωνίας απέναντι στους ξένους, κάνοντάς την ανεκτική στις ρατσιστικές επιθέσεις νεοναζί προς τους πρόσφυγες και τους αλληλέγγυους.
Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί το απόγευμα της Μεγάλης Τρίτης, στις 6:30 στο Free Thinking Zone (Σκουφά 64, Αθήνα). Η ανοιχτή και ειλικρινής συζήτηση θα συμπληρωθεί με τις εμπειρίες και τις γνώσεις των εξής ομιλητών:
  • Ο κ. Λευτέρης Παπαγιαννάκης, Αντιδήμαρχος Αθηναίων αρμόδιος για θέματα προσφύγων και μεταναστών. 
  • Ο κ. Γιώργος Τσιάκαλος, καθηγητής Α.Π.Θ. 
  • Ο κ. Αχιλλέας Πεκλάρης, δημοσιογράφος, αλληλέγγυος 
  • Η κα Μάρω Κουρή, φωτορεπόρτερ
Τη συζήτηση θα συντονίζει και θα συμμετέχει κι ο κ. Δημήτρης Αγγελίδης, δημοσιογράφος, στην Εφημερίδα των Συντακτών.
Ωστόσο επειδή σκοπός μας είναι η συζήτηση να είναι ζωντανή με το κοινό, πέρα από τους παρευρισκόμενους που θα κάνουν ερωτήσεις και θα εκφράζουν απόψεις, θα μπορούν να τεθούν ερωτήματα και μέσω facebook και twitter στο ‪#‎ChiosRefugees‬ ‪#‎GRsolidarity

Από την μεριά μου θέλω πολύ να ευχαριστήσω την Αρετή Γεωργιλή για την φιλοξενία της και την βοήθειά της στο σχεδιασμό και την οργάνωση της εκδήλωσης και την Καλλιόπη Λιαδή για την εξαιρετική συνεργασία μας στην υλοποίηση αυτής της εκδήλωσης.

Δυστυχώς εγώ θα είμαι παρών στο διάλογο που θα πραγματοποιηθεί.
Μπορεί να βρίσκομαι μακριά εκείνη τη μέρα αλλά ο νους μου θα είναι στο Free Thinking Zone.


Παραπάνω πληροφορίες για την εκδήλωση πατήστε στη σελίδα του facebook εδώ

Τρίτη 19 Απριλίου 2016

Το πρόσωπο του πρόσφυγα



του Κώστα Δουζίνα

Οταν διώxτηκαν από το σπίτι του Αβραάμ, η Χάγκαρ και ο Ισμαήλ περιπλανήθηκαν στην έρημο. Οταν τελείωσε το νερό τους, ο Θεός άνοιξε τα μάτια της Χάγκαρ, που είδε ένα πηγάδι και έδωσε νερό στον γιο της που πέθαινε.
Αλλά οι άγγελοι που ξέρουν το μέλλον και τον νόμο διαμαρτυρήθηκαν. «Θα αποκαλύψεις πηγάδι σε κάποιον που θα κάνει το Ισραήλ να υποφέρει;» «Τι σημασία έχει το τέλος της ιστορίας;» απάντησε ο Θεός. «Τους κρίνω όλους για το τι είναι αυτή τη στιγμή και όχι για το τι θα γίνουν στο μέλλον».
Την προπερασμένη βδομάδα βρέθηκα στη Χάγη σε μια διακοινοβουλευτική συνεδρίαση για θέματα εξωτερικών και άμυνας. Ο αντιπρόσωπος της ΠΓΔΜ ζήτησε την αρωγή των Ευρωπαίων βουλευτών για την είσοδο της χώρας του στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε.
Τελειώνοντας, και φαντάζομαι για να κερδίσει τη συμπάθεια των παρισταμένων, πρόσθεσε ότι βασική στρατιωτική ενέργεια των Σκοπίων σήμερα είναι η ανάπτυξη ισχυρών δυνάμεων στα σύνορα με την Ελλάδα.
«Με λυπεί και με σοκάρει η τοποθέτηση του συναδέλφου» άρχισα την απάντησή μου. «Ελπίζω ότι η ανάπτυξη του στρατού δεν είναι προοίμιο επίθεσης στην Ελλάδα. Αλλά ούτε οι πρόσφυγες είναι εχθροί, εισβολείς ή εγκληματίες. Είναι άνθρωποι κατατρεγμένοι. Αποδρούν από τον πόλεμο, τον θάνατο, την καταστροφή.
»Ο ελληνικός λαός, αντί να χτίζει νέους τοίχους και φράχτες, τους καλωσορίζει ακολουθώντας τη βασική υποχρέωση της ηθικής και υλοποιώντας τις αξίες της αλληλεγγύης και της ανθρωπιάς».
Δυο μέρες αργότερα, η αστυνομία της ΠΓΔΜ επιτέθηκε στους πρόσφυγες επιβεβαιώνοντας τους χειρότερους φόβους μας. Αλλά ταυτόχρονα μας θύμισε κάτι που ξέρουμε αλλά ξεχνάμε. Ο νόμος παραβιάζει συχνά την ηθική. Δίκαιο και δικαιοσύνη πολλές φορές συγκρούονται.

Το πρόσωπο του άλλου

Γράφαμε σε προηγούμενο άρθρο ότι «το άσυλο αποτελεί το θεμέλιο κάθε μορφής ηθικής, θρησκευτικής, δεοντολογικής ή ωφελιμιστικής.
Το πρόσωπο του άλλου που υποφέρει βρίσκεται πίσω από την ταυτότητα καθενός μας» (http://www.efsyn.gr/arthro/poleis-asyloy).
Το θεϊκό απόφθεγμα από τον σχολιασμό στη βιβλική Γένεση «Κρίνω τον άλλο για το τι είναι τώρα, τι υποφέρει αυτή τη στιγμή» αποτελεί τη βάση της ίδιας της ανθρώπινης ύπαρξης και επομένως και της ηθικής.
Αποτελεί το σημείο εκκίνησης κάθε υποχρέωσης και ευθύνης, βρίσκεται πίσω από θρησκευτικούς και δεοντολογικούς κώδικες και απορρίπτει οποιονδήποτε κανόνα ή νόμο θέτει τον εαυτό πάνω από τον άλλο.
Αλλά ας αρχίσουμε με την «οντολογία», την κατανόηση της ανθρώπινης ύπαρξης. Η ταυτότητά μου, το Εγώ [είμαι], είναι μοιραία και καθοριστικά μπλεγμένο με το Εσύ. Δεν υπάρχει Εγώ χωρίς Εσύ και τανάπαλιν, το πρώτο και το δεύτερο πρόσωπο είναι πάντα αγκαλιά.
Δεν φτιάχνεται εαυτός χωρίς τον άλλο που μου απευθύνεται, καλώντας με, ονοματίζοντάς με «Κώστα», «παιδί μου» και δίνοντάς μου το δώρο της γλώσσας, αυτό το μυστήριο αρχείο λέξεων και ιδεών που είναι ξένο και άλλο από μένα, έρχεται από τα έξω, αλλά με κάνει αυτό που είμαι.
Ο άλλος έρχεται πάντα πρώτος, πριν από μένα. Αποτελεί προϋπόθεση της γλώσσας, του εαυτού, του νόμου. Στη σοφία της, η γλώσσα μας χρησιμοποιεί την ίδια λέξη -«συνείδηση»- για την κατανόηση εαυτού και για την ηθική συνείδηση, την ευθύνη προς τον άλλο. Αποκτώ συνείδηση του «εγώ» επειδή ο άλλος μου λέει «εσύ», κάνοντάς με ηθικά υπεύθυνο.
Ο άλλος παρουσιάζεται στον κόσμο και σε μένα μέσα από το πρόσωπό του. Το πρόσωπο ενώνει τον λόγο με το βλέμμα, το ομιλείν με το οράν, φτιάχνοντας τη μοναδικότητα καθενός μας, όπως γράφει ο μεγάλος φιλόσοφος Εμανουέλ Λεβινάς.
Συμπυκνώνεται η προσωπικότητα στο πρόσωπο που είναι διαρκώς στραμμένο προς τα έξω. Βλέπω το πρόσωπο του άλλου, ποτέ το δικό μου, παρά μόνο στον καθρέφτη – με το μόνιμο ρίσκο να πέσω στη σαγήνη του Νάρκισσου. Ο άλλος, όπως και εγώ, βρίσκεται στο πρόσωπο.
Το πρωταρχικό ηθικό γεγονός τελείται όταν ο άλλος στρέφεται σε μένα και μου απευθύνει ένα άμεσο, συγκεκριμένο και προσωπικό αίτημα. Τότε γίνεται γείτονας και πλησίον μου παραμένοντας ταυτόχρονα ξένος και παράξενος.
Οταν κάποιος με πλησιάζει και με ρωτάει κάτι, δεν μπορώ να ξέρω τι έχει στο μυαλό του. Ούτε και χρειάζεται. Κάθε συγκεκριμένη ερώτηση προϋποθέτει ένα πρωταρχικό αίτημα «θα μου απαντήσεις, ναι ή όχι;» και η απάντηση αποτελεί την ύψιστη μορφή αυτονομίας, τη μια στιγμή που είμαστε κυρίαρχοι του εαυτού μας.
Οταν βρίσκομαι πρόσωπο με πρόσωπο, είμαι αμετάκλητα και μοναδικά υπεύθυνος για τον άλλο που με αντικρίζει. Η σχέση μας είναι ασύμμετρη, καθώς ο άλλος απευθύνει το μοναδικό του αίτημα σε μένα και μόνο σε μένα. Μόνο εγώ μπορώ να απαντήσω. Η ταυτότητά μου θα μπει σε νέο δρόμο ανάλογα με τι απάντηση θα δώσω.
Το ποιος είμαι και τι θα γίνω βασίζεται στην απόλυτη εγγύτητα με τον πιο ξένο. Αυτή η εξάρτηση από τον άλλο αποκτά την κεντρική της μορφή όταν συναντήσω ένα πρόσωπο που υποφέρει που μου λέει σαν να με διατάζει «Μη με σκοτώσεις», «Δώσε μου τροφή και στέγη», «Προστάτεψέ με».
Η κατάφαση στην εντολή, το καλωσόρισμα του άλλου δεν υπακούει σε κάποια καθολική ηθική επιταγή, ούτε αποτελεί συμμόρφωση σε εθνικούς ή διεθνείς νόμους. Αντίθετα, όλοι οι ηθικοί και νομικοί κώδικες χτίζονται πάνω στο πρωτογενές συμβάν της ιστορικής και βιωματικής συνάντησης με τον άλλο, του αιτήματός του και της δικής μου απάντησης. Χωρίς αυτή την αρχέγονη στροφή προς τον άλλο, που είναι το βασικό συστατικό της ύπαρξής μου, δεν θα είχαμε ούτε ηθική ούτε νόμο.
Ο πρόσφυγας, αυτός ο απόλυτα άλλος

Οταν ο άλλος, ο οποιοσδήποτε άλλος, με πλησιάζει, εμφανίζεται ως ξένος. Δεν υπάρχει πιο δυνατή υπενθύμιση του ηθικού αιτήματος και ισχυρότερη ενσάρκωση του άλλου, ως τμήματος της ταυτότητάς μου αλλά και ως απειλής, από τον πρόσφυγα.
Ο πρόσφυγας είναι λοιπόν το σύμβολο και ο καλύτερος εκπρόσωπος της ετερότητας. Το δίκαιο του πολιτικού ασύλου, μια μικρή παραχώρηση του κυρίαρχου κράτους και δείγμα της «μεγαλοψυχίας» του, δημιουργεί περιορισμένο δικαίωμα προστασίας όταν ο πρόσφυγας φτάσει στα σύνορα της επικράτειας.
Η άφιξή του μας θυμίζει το τραύμα της γένεσης του σύγχρονου έθνους-κράτους που χτίστηκε με τον βίαιο αποκλεισμό των ξένων και την παράλληλη δημιουργία των υπηκόων.
Ο νόμος χάραξε τα σύνορα, χώρισε το μέσα από το έξω, τους δικούς μας από τους άλλους. Είναι λοιπόν παράδοξο να ζητάμε από το δίκαιο να προστατεύσει το δημιούργημά του, τον πρόσφυγα. Δεν θα το πετύχει ποτέ.
Αλλά ταυτόχρονα η απαραίτητη παρουσία του πρόσφυγα ανάμεσά μας ή στα σύνορά μας θυμίζει ότι πρέπει ο ξένος να αντιμετωπίσει τον ντόπιο «πρόσωπο με πρόσωπο» πριν ζητήσει άσυλο. Για να αποφύγουν να κοιτάξουν τον ικέτη στα μάτια στέλνουν οι γείτονες στρατό στα σύνορα.
Αλλά ό,τι και να κάνουν θα αποτύχουν. Γιατί δεν μπορούμε να αποφύγουμε τον άλλο, θεμέλιο της ύπαρξης και της ηθικής. Μας θυμίζει ο πρόσφυγας ότι κι εμείς, στα σπίτια μας και στη βολή μας, δεν είμαστε ποτέ ασφαλείς. Το Εγώ έχει πάντα μέσα του το Εσύ, ο ίδιος τον άλλο, είμαστε ξένοι στον εαυτό μας.

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Δευτέρα 18 Απριλίου 2016

«Στο φως» οι μαρμάρινοι πρόσφυγες



της Μαρία Ριτζαλέου

Αγάλματα που μετέφεραν οι ίδιοι οι πρόσφυγες από τη Ραιδεστό της Ανατολικής Θράκης κατά τη Μικρασιατική Καταστροφή και για 94 χρόνια ήταν στις αποθήκες του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης βγήκαν στο φως, στάθηκαν σε βάσεις και παρουσιάζουν την ιστορία τους, από την αφετηρία μέχρι τους ενδιάμεσους σταθμούς και τον τελικό προορισμό τους.
Ανάμεσά τους μία Κόρη του 6ου π.Χ. αι., μία ταφική στήλη που χρονολογείται στον 4ο π.Χ. αι., ανάγλυφα αφιερωμένα στους θεούς, τραπεζοφόρα, αρχιτεκτονικά μέλη, επιγραφές κ.ά.
Η έκθεση με τίτλο «Ραιδεστός - Θεσσαλονίκη, Αρχαιότητες σ' ένα ταξίδι προσφυγιάς» αποτελεί ευκαιρία για στοχασμό γύρω από το διαχρονικό όσο και επίκαιρο ζήτημα της προσφυγιάς. Οι «μαρμάρινοι πρόσφυγες» είναι 37 γλυπτά που χρονολογούνται από τον 6ο π.Χ. αι. (αρχαϊκοί χρόνοι) έως τον 4ο μ.Χ. αι. (πρώιμη βυζαντινή περίοδος). Τους διέσωσαν πρόσφυγες που έφυγαν από τη βόρεια ακτή της Προποντίδας, μια περιοχή καίριας γεωπολιτικής και στρατηγικής σημασίας, στην οποία ιδρύθηκαν και άκμασαν σημαντικές αρχαίες ελληνικές πόλεις, η Σηλυμβρία, το Βυζάντιο, η Πέρινθος, η Βισάνθη κ.ά.
Εκεί δημιουργήθηκαν τα 37 γλυπτά-εκθέματα, για τα οποία οι αρχαιολόγοι αναφέρουν ότι δεν γνωρίζουν την αρχική τους χρήση, καθώς δεν αποτελούν «προϊόντα» ανασκαφικής έρευνας. Στο τέλος του 19ου αιώνα τα διέσωσαν τα μέλη του Θρακικού Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου εν Ραιδεστώ -ενός πολύ δραστήριου συλλόγου- και τα πήραν μαζί τους στο ταξίδι τους στην πατρίδα, ενώ μέσα από δωρεές και αγορές είχαν επίσης στην κατοχή τους μια αξιόλογη συλλογή από νομίσματα, περίπου 70 λίθινα μνημεία, ευαγγέλια και άλλα αντικείμενα.
Στη «νέα» πατρίδα, τα μαρμάρινα μέλη βρήκαν και νέα στέγη, στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, όπου εδώ και 94 χρόνια ήταν στις αποθήκες του.
Η «Συλλογή Ραιδεστού» παρουσιάζεται για πρώτη φορά, και μέσα από τα μνημεία αυτά σκιαγραφούνται εκφάνσεις της ζωής στη βόρεια Προποντίδα από τον 6ο π.Χ. ως τον 4ο μ.Χ. αι. Σε αυτά αποτυπώνονται οι αγωνίες, οι αξίες και οι ανάγκες των ανθρώπων σε μια μεγάλη χρονική περίοδο.
«Η έκθεση προγραμματίστηκε πριν από δύο χρόνια περίπου, προτού προκύψει το φαινόμενο της αθρόας άφιξης προσφύγων από τις εμπόλεμες χώρες στη Μέση Ανατολή προς την Ελλάδα. Η θλιβερή αυτή σύμπτωση κάνει την έκθεση επίκαιρη όσο ποτέ, θυμίζοντάς μας ότι η μοίρα των ανθρώπων είναι όμοια και κοινή και ότι η Ιστορία επαναλαμβάνεται και είναι καταδικασμένη να κάνει τα ίδια τραγικά λάθη όταν αγνοούνται δυστυχείς εμπειρίες του παρελθόντος.
Η αντιπαραβολή των ιστοριών της προσφυγιάς ήταν μοιραία αναπόφευκτη. Ελπίζουμε να αποτελέσει η έκθεση αφορμή για προβληματισμό και περίσκεψη κι ευχόμαστε ποτέ κανείς στο άμεσο μέλλον, για οποιονδήποτε λόγο, να μην είναι αναγκασμένος να εγκαταλείψει την πατρίδα του», αναφέρει η διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, Πολυξένη Αδάμ-Βελένη. Τα αρχαία τεχνουργήματα σκιαγραφούν πτυχές της ζωής στη βόρεια Προποντίδα από την αρχαϊκή περίοδο, την κλασική, τη ρωμαϊκή, την ελληνιστική, μέχρι την πρώιμη βυζαντινή: τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, το ταφικό τελετουργικό και τις αντιλήψεις για τον θάνατο, όψεις της καθημερινής ζωής αλλά και του δημόσιου βίου και της διοίκησης, καθώς και καλλιτεχνικές τάσεις, αγαπημένα εικονογραφικά θέματα, τοπικές ιδιαιτερότητες, καθώς και επιδράσεις των εργαστηρίων της Αττικής και της Ιωνίας στη γλυπτική καλλιτεχνική παραγωγή των πόλεων της βόρειας Προποντίδας.
Ο Θρακικός Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος εν Ραιδεστώ είχε αναπτύξει πλούσια δράση και πολυσχιδές έργο, εκπαιδευτικό, πολιτιστικό, φιλανθρωπικό, και μεταξύ άλλων μεριμνούσε για την περισυλλογή και διαφύλαξη των αρχαίων μνημείων της ευρύτερης περιοχής. Μέρος της πολύτιμης συλλογής του αποτελεί η έκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου.
Επιπλέον, το αρχείο του Θρακικού Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου έχει κατατεθεί στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, μια εικόνα της Παναγίας Ρευματοκρατόρισσας στην Παναγία της Αχειροποίητου στη Θεσσαλονίκη, και μεγάλος αριθμός αναγλύφων, επιγραφών και νομισμάτων δωρίστηκαν σε μουσεία.

Πηγή: Έθνος

Κυριακή 17 Απριλίου 2016

Ο παππούς μου, ο διοικητής του Αουσβιτς



της Βένα Γεωργακοπούλου

Μιλάει σαν Μεσογειακός, γεμάτος συναίσθημα, υπερβολές, ατέλειωτες ιστορίες. Ο 51χρονος Ράινερ Ες είναι, όμως, ένας Γερμανός που γυρνάει τον κόσμο κηρύσσοντας τον πόλεμο σε κάθε είδους ακροδεξιές ιδέες και πρακτικές. Ενας θαυμαστός ακτιβιστής με όνομα βαρύ από αίμα. Είναι εγγονός του διαβόητου Ρούντολφ Ες, διοικητή του Αουσβιτς, υπεύθυνου για εκατομμύρια θανάτους. Καταδικάστηκε σε θάνατο στη δίκη της Νυρεμβέργης και απαγχονίστηκε (1947).
Ο Ράινερ Ες έρχεται στην Αθήνα για να συμμετάσχει στις δράσεις που συνοδεύουν την παράσταση των αγαπημένων του ελληνικού κοινού Rimini Protokoll «Adolf Hitler: Ο Αγών μου» (21-24 Απριλίου, Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών).
Η γερμανική κολεκτίβα, πάλι με τη μορφή του θεατρικού ντοκιμαντέρ, ασχολείται με το πιο καταραμένο μπεστ σέλερ του 20ού αιώνα, το δίτομο πόνημα του Χίτλερ, αυτοβιογραφία και πολιτικό μανιφέστο μαζί του γερμανικού εθνικοσοσιαλισμού. Ο Ράινερ Ες την Παρασκευή 22 Απριλίου, στις 6 μ.μ., στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης, θα συζητήσει με τον ιστορικό Τάσο Σακελλαρόπουλο.
Εχει πολλά να μας πει. Και δεν είναι καθόλου «κίτρινο» να παραδεχτούμε πως η προσωπική του ιστορία είναι πιο συναρπαστική από τον αντιφασιστικό του λόγο. Γιατί, έπειτα από μια τραυματική παιδική ηλικία μέσα στα ψέματα και την καταπίεση από τον ναζί πατέρα του Χανς Γιούργκεν Ες, που είχε ζήσει αμέριμνα χρόνια στο Αουσβιτς, κατάφερε να επαναστατήσει. Εκοψε κάθε δεσμό με την οικογένειά του (εκτός από τη μητέρα του) και εντάχθηκε στο δημοκρατικό αντιφασιστικό κίνημα.

• Τι είδους ανατροφή είχατε; Ησασταν, ας πούμε, ένας μικρός ναζί;

Mετά το 1946 κάθε παιδάκι στη Γερμανία ήταν ένας μικρός σοσιαλδημοκράτης. Πώς να το εξηγήσω; Οι άνθρωποι ήταν πολύ φοβισμένοι, έτρεμαν στην ιδέα ότι είναι ίσως φακελωμένοι ως συνεργάτες των ναζί. Οσο για το δικό μου σπίτι, η ιστορία του παππού μου ήταν μυστικό στην οικογένειά μου, αλλά και σε ολόκληρη τη Γερμανία. Το 1965, που γεννήθηκα, κανείς δεν μιλούσε για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

• Η συζήτηση για το Ολοκαύτωμα και η προσπάθεια να δημιουργηθεί αντιρατσιστικό ήθος πότε, δηλαδή, ξεκίνησαν;

Στη δεκαετία του ’70. Επρεπε να γίνει πρώτα ο Μάης του ‘68, να εμφανιστεί η RAF και γενικά η τρομοκρατία για να αρχίσουμε να θέτουμε ερωτήματα για το παρελθόν μας. Μέχρι τότε, να φανταστείτε, στα σχολεία η Ιστορία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν μόνο, όπως λέγαμε, «Χίτλερ, Χίμλερ, Γκέμπελς, Γκέρινγκ». Μέχρις εκεί. Το Αουσβιτς και το Νταχάου ήταν άγνωστες λέξεις.

• Πότε αρχίσατε να υποψιάζεστε ότι κάτι τρέχει με την οικογένειά σας;

Η πρώτη ένδειξη είχε να κάνει με τους Εβραίους. Ημουν γύρω στα δέκα και είχα έναν πολύ καλό φίλο, γειτονόπουλο, που περνούσαμε όλη τη μέρα μαζί. Ακόμα έχουμε γερή σχέση, ποτέ δεν χάσαμε την επαφή μας στη διάρκεια των χρόνων. Ηταν, όμως, Εβραίος, οι παππούδες του επιζώντες του Αουσβιτς. Σε εκείνη την ηλικία κανένα παιδί δεν ενδιαφέρεται για θρησκείες και τι είχε γίνει στον πόλεμο. Το μυαλό μας το είχαμε στο παιχνίδι.
Η οικογένειά του με καλοδεχόταν σπίτι του, κι ας ήξερε ποιος ήταν ο παππούς μου, δεν μετέθετε την ευθύνη σε μένα. Κάποτε ο πατέρας του με ρώτησε αν θα ήθελα να γιορτάσω μαζί τους το Πάσχα τους. «Πολύ ενδιαφέρον», απάντησα και πήγα να ρωτήσω τον πατέρα μου. Πήδηξε αμέσως από την καρέκλα του, μου έδωσε ένα δυνατό χαστούκι, σχεδόν μου έσπασε τη μύτη, και με πήγε σηκωτό να με κλειδώσει στο δωμάτιό μου.
Στεκόμουν με τη μύτη μου να τρέχει αίμα και πάσχιζα να καταλάβω τι λάθος είχα κάνει. Το βράδυ μπήκε στο δωμάτιο κραδαίνοντας τη βαριά δερμάτινη ζώνη του και μου είπε: «Με αυτά τα σκουπίδια τους Εβραίους δεν θα ξαναπαίξεις και δεν θα ξαναμιλήσεις. Σ’ το απαγορεύω». Το επόμενο πρωί είδα στην πόρτα του κήπου μια πινακίδα που ο πατέρας μου είχε τοποθετήσει το βράδυ. «Εδώ οι Εβραίοι δεν επιτρέπονται». Εξακολουθούσα να μην καταλαβαίνω τίποτα, δεν είχα και στοιχεία να βασιστώ.

• Η ζωή σας, δηλαδή, συνεχιζόταν κανονικά;

Απολύτως. Κάποια στιγμή, όπως άλλωστε όλα τα παιδιά των ναζί, πήγα σε χριστιανικό οικοτροφείο αρρένων. Εκεί είχα μία ακόμα σκληρή εμπειρία. Σε ηλικία 11-12 χρόνων, μαζί με τους συγκατοίκους μου στο δωμάτιο, στη διάρκεια του Σαββατοκύριακου κλέψαμε φαγητό από την κουζίνα. Μας έπιασαν και η τιμωρία μας ήταν να δουλέψουμε για δυο-τρεις εβδομάδες στον κήπο, δίπλα στον κηπουρό, που μας έδινε ό,τι σκληρή δουλειά είχε, μάζεμα σκουπιδιών, ξεχορτάριασμα, σκάλισμα κ.λπ.
Αυτό που δεν ήξερα ήταν ότι ο κηπουρός ήταν Εβραίος, επιζών του Αουσβιτς και ότι μάλιστα είχε δουλέψει κάτω από άθλιες συνθήκες στον κήπο του παππού μου. Υπάρχει ακόμα, τεράστιος, πάνω από τέσσερα στρέμματα, με θερμοκήπια και στάβλους. Οταν πήρε τον κατάλογο των τιμωρημένων και είδε το όνομά μου τηλεφώνησε αμέσως στη γραμματεία του διευθυντή.
"Μήπως ο πατέρας του μικρού Ες λέγεται Χανς Γιούργκεν;», ρώτησε. Και όταν βεβαιώθηκε ότι ήμουν μέλος αυτής της κακούργας, εγκληματικής οικογένειας, αποφάσισε να με ταλαιπωρήσει. Με χτυπούσε, με διέταζε και ενώ η τιμωρία των φίλων μου τελείωσε, εμένα με κράτησε πάνω από τρεις μήνες.
Εκανα κάποια αρχή. Με βοήθησε ένας δάσκαλός μου, στον οποίο κατέφυγαν απορημένοι οι άλλοι τιμωρημένοι, «ο Ράινερ έχει πρόβλημα, εμείς τελειώσαμε κι αυτός ακόμα δουλεύει, μπορείτε να δείτε τι γίνεται;».
Κι αυτός, που δίδασκε γερμανική ιστορία και ήξερε πολύ καλά ποια ήταν η οικογένειά μου, κατήγγειλε την αντιμετώπισή μου στον διευθυντή. Ο κηπουρός ισχυρίστηκε ότι «ο μικρός Ες δεν ήταν υπάκουος και ερχόταν αργοπορημένος». Είχε, δηλαδή, την ίδια ακριβώς απάνθρωπη συμπεριφορά με τους παππούδες μου απέναντι στους δικούς τους κηπουρούς.

• Σας ακούω θυμωμένο μαζί του. Γιατί δεν σκέφτεστε τι είχε τραβήξει ο Εβραίος κηπουρός στο Αουσβιτς;

Μα ήμουν κι εγώ, όπως κι αυτός, εντελώς αθώος και επιπλέον δεν ήξερα τίποτα για το Αουσβιτς... Δυο βδομάδες αργότερα ο ίδιος καθηγητής μού είπε: «Θέλεις να ’ρθεις μαζί μου σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης; Θα βρεις μερικές από τις απαντήσεις που ψάχνεις». Με πήγε στο Νταχάου.
Και τότε είδα για πρώτη φορά γραμμένο το όνομα του παππού μου σε μια πινακίδα που έλεγε: «Ο Ρούντολφ Ες ξεκίνησε εδώ την καριέρα του και στη συνέχεια έγινε ο διοικητής του μεγαλύτερου στρατοπέδου μαζικής εξολόθρευσης του 20ού αιώνα».
Επαθα σοκ και με την προτροπή του καθηγητή μου («έχεις δικαίωμα να μάθεις»), τηλεφώνησα στον πατέρα μου και τον ρώτησα.
Και αυτός μού είπε: «Παιδί μου, ήταν μάλλον ορθογραφικό λάθος. Θα εννοούσαν τον Ρούντολφ Ες (Hess), τον υπαρχηγό του Χίτλερ. Το δικό μας επίθετο γράφεται Hoss». Δεν είχα άλλη διέξοδο, όπως κάθε παιδί σ’ αυτή την ηλικία εμπιστεύτηκα τον πατέρα μου.

• Πότε κάνατε την επανάστασή σας απέναντι στην οικογένειά σας;

Οταν τελείωσα το σχολείο και άρχισα να εκπαιδεύομαι ως σεφ. Ενα Σαββατοκύριακο, που επέστρεψα σπίτι, ανακάλυψα στη βιβλιοθήκη, που κάλυπτε όλους τους τοίχους της σκάλας (η μητέρα μου αγαπούσε να διαβάζει) δύο βιβλία: «Ο διοικητής του Αουσβιτς», τα απομνημονεύματα, δηλαδή, του παππού μου, κι ένα άλλο που λεγόταν «People at Auschwitz». Θεέ μου, σκέφτηκα, πάλι το ίδιο μπέρδεμα μεταξύ Hess και Hoss.
Οταν πήγα να τα πάρω από το ράφι ο πατέρας μου όρμησε, με χτύπησε στο κεφάλι, «αυτά τα βιβλία δεν είναι για σένα», μου είπε, και τα πήρε στο γραφείο του, που ήταν για όλους άβατο. «Γιατί δεν μπορώ να τα διαβάσω;», ρώτησα τη μητέρα μου. Ηταν η πρώτη φορά που τολμούσα ένα «γιατί;».
Κι αυτή, επίσης για πρώτη φορά, μου είπε: «Υπάρχει ένα μυστικό στην οικογένειά μας, τώρα που ο πατέρας σου θα λείψει μερικές μέρες στη Σουηδία για δουλειές, θα σε αφήσω να τα διαβάσεις». 
Θυμάμαι πόσο φοβισμένος ήμουν μέχρι να τα πάρω στα χέρια μου, εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν κινητά, έπρεπε να είμαι βέβαιος ότι είχε μπει στο αεροπλάνο και δεν υπήρχε περίπτωση να γυρίσει ξαφνικά. Τα διάβασα μονορούφι, μάζεψα όλα τα πράγματά μου και έφυγα από το σπίτι. Δεν επέστρεψα ποτέ.

• Μεγάλη απόφαση για έναν 17χρονο να φύγει από το σπίτι του.

Το μόνο που με ενδιέφερε ήταν να ξεφύγω από το... Δ’ Ράιχ και τους ναζί συγγενείς μου. Ο σεφ στον οποίο εκπαιδευόμουν, είχε μεγαλώσει σε ορφανοτροφείο την περίοδο του πολέμου, ήταν απόλυτα ενημερωμένος για όλα και προοδευτικός.
Μου έδωσε άσυλο, στέγη, έγινε ο μέντοράς μου, αυτός με έκανε ό,τι είμαι σήμερα. Δεν θα λεγα, όμως, ότι πέρασα εύκολα.
Οταν έφυγα από το σπίτι μου άρχισα να πίνω υπερβολικά, να παίρνω ναρκωτικά. Εγινα και πατέρας στα 17 μου, ήμουν ανήλικος και ο πατέρας μου δεν έδινε την άδειά του να παντρευτώ, έλεγε το παιδί μου «ένα μπασταρδάκι, που ποτέ δεν θα χρησιμοποιήσει το όνομα των Ες».
Από όλο αυτό το χάος με έβγαλε ο μέντοράς μου. «Δεν είναι αυτή η λύση», μου είπε, «χρειάζεσαι καθαρό μυαλό για να συνεχίσεις». Μου έδωσε και κατεύθυνση ζωής. «Αυτό το κομμάτι της Ιστορίας δεν πρέπει να ξεχαστεί», μου είπε, «κάνε ό,τι μπορείς για να μην ξανασυμβεί».

• Ο ακτιβισμός σας είναι κι ένα είδος εξιλέωσης;

Οποιος έχει μιλήσει έστω και μία φορά στη ζωή του με επιζώντα του Αουσβιτς δεν έχει άλλο δρόμο. Πρέπει να πάρει θέση, να αγωνιστεί. Οσο πιο μέσα έμπαινα στην ιστορία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου τόσο πιο πολύ παθιαζόμουν.
Κι ας ήταν δύσκολα τα πράγματα όταν ξεκίνησα την έρευνά μου. Τότε δεν υπήρχε ίντερνετ, πήγαινα σε αρχεία και βιβλιοθήκες και όταν έδινα την ταυτότητά μου συχνά άκουγα, «δεν έχουμε τίποτα για σας».

• Το νέο ακροδεξιό κόμμα στη Γερμανία, το AfD, θα έχει διάρκεια ή είναι η άνοδός του μια αντίδραση στην εισροή προσφύγων;

Βεβαίως θα διαρκέσει. Στο AfD παριστάνουν τους ήρεμους, καθωσπρέπει, πολιτισμένους, ενώ η αλήθεια είναι ότι τα συνθήματα και η πολιτική τους σκέψη είναι ίδια με των νεοναζιστών. Αυτοί δεν είπαν ότι είναι απολύτως λογικό να πυροβολούμε τους πρόσφυγες στα σύνορα;
Πώς γίνεται να ακούγονται τέτοια πράγματα στην εποχή μας ή να υψώνονται φράχτες; Εντάξει, ας είμαστε ειλικρινείς, οι άνθρωποι που θέλουν να έρθουν στη Γερμανία δεν είναι όλοι πρόσφυγες. Υπάρχουν ανάμεσά τους και εγκληματίες που εκμεταλλεύονται την κατάσταση.
Ομως, οι πρόσφυγες από τη Συρία πληρώνουν τις συνέπειες των δικών μας πράξεων, είναι προϊόν της δικής μας πολιτικής για τη χώρα τους.

• Πιστεύετε ότι η μόνη λύση ήταν η πολιτική της Μέρκελ για ανοιχτά σύνορα;

Φυσικά. Τη στήριζα με πάθος. Οι Γερμανοί ξεχνάμε εύκολα. Τι θα γινόμασταν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο αν δεν είχαμε τους Αμερικανούς και τους Αγγλους να μας βοηθήσουν να σταθούμε στα πόδια μας; Η βοήθεια στους πρόσφυγες από τη Συρία θα έπρεπε να είναι μια αυθόρμητη ανθρώπινη αντίδραση.
Δεν σημαίνει ότι θα ζήσουν για πάντα στη χώρα μας, μίλησα σε πολλούς που ήρθαν στην περιοχή μου, στη Νότια Γερμανία και μου είπαν: «Τι να κάναμε σε μια χώρα όπου δεν είχαμε ζωή, πεθαίναμε της πείνας και εμφανίστηκαν κι αυτοί οι ηλίθιοι του ISIS και άρχισαν να μας σκοτώνουν;
Δεν πιστεύουμε στη θρησκεία τους, είναι λάθος». Βρίσκω, άλλωστε, τρομερές ομοιότητες μεταξύ της άποψης για την Αρία φυλή των ναζί και της ιδεολογίας του ISIS. Ενας λόγος παραπάνω για να βοηθήσουμε τους πρόσφυγες.

• Στην Ελλάδα, ξέρετε, οι πρόσφυγες ζουν ακόμα σε άθλιες συνθήκες και ονειρεύονται πάντα να φύγουν για άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Ναι, αλλά εσείς τουλάχιστον τους φέρεστε ανθρώπινα σε αντίθεση με τους Ούγγρους, τους Σέρβους, τους Κροάτες. Αυτοί κι αν έπρεπε να καταλαβαίνουν καλύτερα τους πρόσφυγες, δεν πάει πολύς καιρός που έζησαν έναν φρικτό πόλεμο.
Η πολιτική των κλειστών συνόρων δημιουργεί ακόμα μεγαλύτερα προβλήματα. Οι πρόσφυγες αρχίζουν να χάνουν τον έλεγχο των πράξεών τους, συγκρούονται μεταξύ τους, δημιουργούν εντάσεις στη χώρα που τους φιλοξενεί, αρνούνται να ακολουθήσουν οδηγίες και υποδείξεις.
Και από την άλλη, έχεις τον Ερντογάν, που οδηγεί σε φυλακές όσους επαναπροωθούνται στην Τουρκία, ανθρώπους αθώους, που δεν έχουν κάνει κανένα κακό στη ζωή τους. Και χρησιμοποιεί το προσφυγικό ως μια ευκαιρία να πιέσει τη Μέρκελ και την Ε.Ε., «κάντε μας πλήρες μέλος στην Ε.Ε. και θα τα βρούμε».

• Τι θα μας πείτε στην ομιλία σας στην Αθήνα;

Θα μιλήσω για το παρελθόν, αλλά και για το παρόν, στο οποίο οι παλιές ιδέες εμφανίζονται με πολύ μεγαλύτερη δύναμη από όση ποτέ περιμέναμε. Οταν προειδοποιούσα εδώ και χρόνια την Ε.Ε. ότι οι ακροδεξιές ιδέες θα ξανανθίσουν, όλοι μου έλεγαν: «Μα, κύριε Ες, μια μειοψηφία είναι μόνο».
Και τώρα η Λεπέν, το UKIP, το AfD και το NPD στη Γερμανία, αλλά και άλλα κόμματα σε Δανία, Νορβηγία και η δική σας Χρυσή Αυγή έχουν 172 θέσεις στις 761 του Ευρωκοινοβουλίου. Τι θα γίνει αν αποκτήσουν τις μισές έδρες στις επόμενες εκλογές; Θα τους λέμε ακόμα μειοψηφία; Οι δικοί σας τόλμησαν να δείξουν την Ανγκελα Μέρκελ με στολή ναζί. Σοκαρίστηκα όταν είδα τη φωτογραφία, αηδιαστική ήταν.

• Τη σύνδεση Μέρκελ και ναζισμού την έκαναν και αριστεροί στην Ελλάδα.

Το ξέρω. Αν θέλετε, λοιπόν, τη γνώμη μου για τον Τσίπρα, πιστεύω ότι είναι ένας πραγματικά καλός πρωθυπουργός. Νομίζω ότι έχει την ευκαιρία να αντιμετωπίσει τρομερά προβλήματα, όπως τη διαφθορά. Δεν είναι και εύκολη δουλειά. Αλλά η σκέψη του, κυρίως όσα «ψέλνει» στην Ευρωπαϊκή Ενωση, και η στάση του στο προσφυγικό μού αρέσουν πολύ. Υποστηρίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα, κάτι που οι Ευρωπαίοι ξεχνάνε.


Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Σάββατο 16 Απριλίου 2016

Η ισοπεδωτική πολιτική των καθεστώτων



Η καστροσυνοικία Σουρ στο Ντιγιαρμπακίρ, με την περιτοίχισή της και το κάστρο της, ένα χαρακτηρισμένο μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς από την Unesco, υπέστη ανεπανόρθωτες ζημιές από τις ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας και του στρατού της Τουρκίας. Η καταστροφή όμως δεν περιορίστηκε μόνο στις πολεμικές επιχειρήσεις.
Το Ντιγιαρμπακίρ είναι η άτυπη πρωτεύουσα των Κούρδων της Τουρκίας. Η πόλη έχει γίνει σημείο συγκρούσεων στον εσωτερικό πόλεμο που μαίνεται τον τελευταίο καιρό στην γειτονική χώρα. Στις μάχες που δόθηκαν, ο τουρκικός στρατός προέβη σε πολιορκία της ιστορικής συνοικίας Σουρ, όπου είχαν ταμπουρωθεί νεαροί Κούρδοι αυτονομιστές, μ’ αποτέλεσμα ένα μεγάλο κομμάτι της περιοχής να ισοπεδωθεί από τανκς και μπουλντόζες που γκρέμιζαν ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα για να ανοίξουν δρόμο στα τεθωρακισμένα. Όσα σπίτια έμειναν όρθια, μοιράστηκαν στον τούρκικο στρατό για να μπορέσει να οργανώσει καλύτερα τις επιχειρήσεις του.
Μετά τον στρατό, ήρθε και η σειρά της τουρκικής κυβέρνησης να επέμβει στην περιοχή αυτή, με σκοπό την «ανάπλαση» της συνοικίας. Με διάταγμα του υπουργικού συμβουλίου, οι κάτοικοι της Σουρ υποχρεώθηκαν να παραδώσουν στο κράτος τις ιδιοκτησίες τους και στη συνέχεια να απομακρυνθούν για μετεγκατάσταση σε απομακρυσμένες συνοικίες της περιφέρειας. Όσο για τα σπίτια τους, θα αξιοποιηθούν από Τούρκους επενδυτές κι επιχειρηματίες.
Στη παραπάνω λίστα κατασχέσεων πέρα από τα ιδιωτικά και δημόσια κτίρια, περιλαμβάνονται και σημαντικά μνημεία όπως έξι χριστιανικές εκκλησίες, μία εξ’ αυτών η αρμενική εκκλησία του Σουρπ Γκιράγκου, του 17ου αι. με χωρητικότητα 3.000 πιστών.
Μ’ αυτές τις ισοπεδωτικές πολιτικές τα καθεστώτα προσπαθούν να κρατηθούν ζωντανά, σβήνοντας βίαια τα ίχνη άλλων λαών. Πολιτικές που δεν εφαρμόζονται μόνο στην Τουρκία…

Πρώτη δημοσίευση: aplotaria.gr

Πέμπτη 14 Απριλίου 2016

Το τρίτο μου βιβλίο


Αν μου εκμυστηρευόταν κάποιος πριν από πέντε χρόνια πως η άνοιξη του 2016 θα με έβρισκε με τρία βιβλία, θα γελούσα θεωρώντας τη σκέψη του παράλογη. Η ζωή όμως είναι απρόβλεπτη και να που σήμερα, κατά τη διάρκεια μίας ακόμη εαρινής περιόδου, ξεπρόβαλε στα ράφια των βιβλιοπωλείων, ένα ακόμη βιβλίο μου, το τρίτο. Κι ο τίτλος αυτού, Εντεύθεν.
Δύο είναι οι λόγοι που με ώθησαν να επιλέξω αυτόν τον τίτλο. Πρώτα απ' όλα είναι ο χρόνος που κυλάει ασταμάτητα και χάνεται. Γι' αυτό το λόγο πιστεύω πως η κάθε του στιγμή είναι και μία ευκαιρία να σκεφτούμε το ποιοι είμαστε και ποιος είναι ο ρόλος μας σ' αυτή τη ζωή. Κάθε λεπτό του και μία αφορμή να κάνουμε μία νέα αρχή με πιο στερεές βάσεις και πιο εφικτά οράματα καθώς η καθημερινότητά μας είναι γεμάτη με ανακαλύψεις κι ανατροπές. Γι' αυτό κάθε φορά που πέφτουμε πάνω σε κάτι νέο, έρχεται στο νου μας η συνηθισμένη φράση "από τώρα και στο εξής".
Εντεύθεν...
Πέρα από το χρόνο, σημαντικό ρόλο στη ζωή μας παίζει κι η μνήμη. Όμως η κοινή άγνοια προς αυτήν, μας οδηγεί στη λήθη. Και μόλις η λήθη κάνει το έργο της κι εξαφανίσει κάθε ίχνος του παρελθόντος μας, έρχεται η τιμωρία...
Το μόνο χρέος που οφείλουμε μέσα σ' αυτήν την άθλια κοινωνικοοικονομική κρίση, είναι να διατηρούμε τη φλόγα της μνήμης, διότι είναι το μόνο όπλο που μπορεί να μας βοηθήσει στην πορεία που χαράζουμε προς το μέλλον.

Για μια ακόμη φορά μου είναι δύσκολο να παρουσιάσω το βιβλίο μου, διότι ότι έχω να πω είναι γραμμένο μέσα στις σελίδες του. Γι' αυτό προτιμώ να δημοσιεύσω σημειώσεις φίλων μου. Πριν όμως το κάνω αυτό, θα ήθελα πολύ να ευχαριστήσω όσους με βοήθησαν στην υλοποίηση του συγκεκριμένου βιβλίου. 
Πρώτα απ' όλα θα ήθελα να ευχαριστήσω την Στέβη Καλογεροπούλου για το εξαιρετικό κείμενο στο οπισθόφυλλο και το προλογικό της σημείωμα (που μετατράπηκε σε αντί-προλόγου στο βιβλίο).
Έπειτα θέλω να ευχαριστήσω τον αγαπημένο μου φίλο Θωμά Καραμουσλή για το ενδιαφέρον ιστορικό του σημείωμα, το οποίο βοηθάει τον κάθε αναγνώστη στο να κατανοήσει την σύγχρονη ιστορία της Χίου. Επίσης θέλω να ευχαριστήσω την Αλεξάνδρα Μάντζαρη για το υπέροχο σχέδιό της που κοσμεί το εσωτερικό μέρος του βιβλίου.
Ένα μεγάλο ευχαριστώ μέσα από την καρδιά μου στους δύο αδελφικούς μου φίλος Σπύρο Βουγιουκλάκη και Γιωργή Σαράτση για την υποστήριξη και τις συμβουλές που μου πρόσφεραν καθ' όλη τη διάρκεια της συγγραφής του βιβλίου.
Και τέλος θέλω να ευχαριστήσω τον εκδοτικό οίκο που μ' εμπιστεύτηκε σε μία ακόμη συγγραφική μου προσπάθεια, τον Φοίβο Βλάχο και τον Θάνο Γκιώνη για την σελιδοποίηση και τύπωση του βιβλίου και την Αγγελική Κορρέ για την επιμέλεια και την υπομονή της, αλλά κι όλους τους υπόλοιπους που συμμετείχαν στην έκδοσή του.
Το τρίτο βιβλίο είναι πολύ σημαντικό για μένα διότι είναι αφιερωμένο σε δύο αγαπημένα μου πρόσωπα, με τα οποία μας χωρίζει η θάλασσα του Αιγαίου, τον παππού μου τον Κώστα και την γιαγιά μου την Μαρία. Το βιβλίο είναι επίσης αφιερωμένο στη μνήμη της πολυαγαπημένης μου πρόγιαγιας Στέλλας.
Στις δικές μου ρίζες...

Ακολουθεί το κείμενο της Στέβης Καλογεροπούλου:

Στον απόπατο της σημερινής πολιτικής και οικονομικής αστάθειας , όπου αναπτύσσονται ομαλές συγκρουσιακές κατανομές επιθυμιών και εξωτερικής δεοντολογίας , οι προβληματισμοί τείνουν προς ακόρεστη αύξηση μη βρίσκοντας αντίκτυπο άμεσης επίλυσης . Η συσσωρευμένη προβληματική κρατική υποδομή , συνολικό επακόλουθο ιστορικών λαθών , αποτελεί θέμα διερεύνησης και κύριο ζήτημα συζήτησης των περισσοτέρων. 
Το παρόν βιβλίο αποτελεί εύστοχα ένα σημαντικό ιστορικό εγχειρίδιο που χρησιμεύει στην ανάπτυξη και εμβάθυνση του εκάστοτε πολιτικού και κοινωνικού προβληματισμού . Μέσω μιας πραγματιστικής ιστορικής αναδρομής αναφύονται οι επαναλαμβανόμενοι κραδασμοί που σηματοδοτούν μια λανθασμένη λαϊκή και πολιτική τοποθέτηση η οποία ανακυκλώνεται ολοένα στο ρου της ιστορίας . Παρελθοντικά ντοκουμέντα ξετυλίγονται μέσα από καλά διατυπωμένα γεγονότα ενώ δε λείπουν και αυτούσιες μαρτυρίες απλών ανθρώπων που προσδίδουν έναν χρωματισμένο τόνο αμεσότητας. 
Ο ήρωας ξεκινά την αναζήτηση στο νησί της Χίου, και ερευνώντας έγγραφα σχετιζόμενα με την περίπτωση ενός μαυραγορίτη πέφτει επάνω σε μια πληθώρα πληροφοριών ολοένα αυξανόμενων και εξ ίσου σημαντικών. Έτσι , οι αναπόσπαστες πληροφορίες παραθέτονται μέσω ευχάριστης μυθιστορηματικής γραφής , χαρίζοντας στον αναγνώστη ιστορικές γνώσεις. Η ώριμη γραφή του συγγραφέα και οι ευφυείς ελιγμοί προσδίδουν έναν λεπτεπίλεπτο τρόπο παράθεσης των στυγνών ιστορικών ντοκουμέντων. Οι ευκαιριακοί διάλογοι με άλλα πρόσωπα που συμμετέχουν στο βιβλίο λειτουργούν ως ένα μέσο βαθειάς διερεύνησης και ολοκληρωματικής διατύπωσης απόψεων υπό διαφορετικό πρίσμα. Ο ήρωας δε μονολογεί , παρά μόνο συμπερασματικά, ύστερα από ενεργητικούς θεμελιώδεις διαλόγους οι οποίοι αποτελούν ένα επαρκές μοτίβο συνολικής διατύπωσης. 
Αξιοσημείωτος είναι ο συνεχής παραλληλισμός του τότε και του τώρα , καθώς είναι γενικότερα εμφανές και αυταπόδεικτο σημείο το ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται . Παρατηρώντας λοιπόν τα λάθη του παρελθόντος συγκρίνοντάς τα με τα τωρινά κοινωνικο-πολιτικά δεδομένα , προεικονίζεται εύστοχα μια προοπτική επισφαλούς μέλλοντος , μη στέρεου. Αυτό το αβέβαιο μέλλον αποτελεί φυσικό επακόλουθο της φαύλης ιστορικής ανακύκλησης που τείνει προς συνεχή επανάληψη. Η ευστοχία του βιβλίου αυτού έγκειται, εκτός των άλλων, και στη ρήξη αυτής της φαύλης επανάληψης καθώς παραθέτονται διερωτήσεις και προβληματισμοί αλλά και ρητορικές επεξηγήσεις και επιλύσεις . Είναι θαρρώ το λιγότερο αναγκαίο να βρεθεί μια τομή που θα δημιουργήσει σοβαρές ανακατατάξεις και μεταβολές προς αποφυγήν ιδίων λαθών και αυτό το βιβλίο καταφέρνει μια ορθή διατύπωση της τομής αυτής. 
Απαραίτητα συστατικά για τη μελλοντική ουσιαστική πλεύση συναποτελούν η βαθύτυπη κατανόηση και η ενάργεια άμεσης δραστηριοποίησης . Διά μέσου της ανάγνωσης και μελέτης του παρόντος βιβλίου θεωρώ πως επιτυγχάνεται μια άμεση επίτευξη των παραπάνω και πιστεύω πως μακροσκοπικά το παρόν μυθιστορηματικό ιστορικό εγχειρίδιο θα αποτελέσει πηγή μέγιστου εσωτερικού προβληματισμού και συνεπακόλουθης κινητήριας δύναμης για μετουσίωση δεοντολογιών, αναγκών και αξιών.



Συνέντευξη στο rizopoulospost 11/05/16
Συνέντευξη στο Δρόμο της Αριστεράς 11/06/16
Συνέντευξη στα Χανιώτικα Νέα 15/11/16
Κριτική της Κωνσταντίνας Γεωργαντά στον Αγώνα της Κρήτης 20/11/16
Κριτική της Αγάπης Σπιθούρη στο laternative 26/11/16
Συνέντευξη στην εκπομπή του Βαγγέλη Χερουβείμ Το Έπος των Ταφρολούκεν 10/12/16
Αναφορά του Τέλλου Φίλη στην ραδιοφωνική εκπομπή Τα Κόκκινα Βήματα 15/02/17
Συνέντευξη στην Αναστασία Γρηγοριάδου στην ραδιοσυχνότητα της Ερτ3 23/02/17
Κριτική του Κώστα Μπέσιου στο alterthess.gr 01/03/17
Κριτική της Ουρανίας Παπακώστα στην Απλωταριά 16/03/17

Τετάρτη 13 Απριλίου 2016

H μοιχαλίς ως ελευθερία



του Περικλή Κοροβέση

Υπάρχει ένα τραγούδι του μεγάλου Γάλλου τροβαδούρου, Ζορζ Μπρασένς, για τη μοιχαλίδα. Και εκεί λέει: «Μη λιθοβολείτε τη μοιχαλίδα γυναίκα, εγώ βρίσκομαι από πίσω της».
Πρέπει να το άκουσα για πρώτη φορά από το Δεύτερο Πρόγραμμα, ίσως πριν από μισό αιώνα, και το έγραψα σε ένα μπομπινοφόρο μαγνητόφωνο της Φίλιπς. Τότε έτσι μαζεύαμε τις μουσικές μας. Δεν υπήρχαν λεφτά ούτε για γραμμόφωνο ούτε για δίσκους.
Αυτά ήρθαν αργότερα. Και φυσικά μας έδωσαν ευτυχία. Να έχεις πια όλους σχεδόν τους δίσκους που αγαπάς και όλοι αυτοί οι μεγάλοι μουσικοί να παίζουν για σένα όποτε το θελήσεις δεν είναι λίγο πράγμα. Αν και είμαι ηλεκτρονικά αγράμματος, δεν παύω να θαυμάζω τη σύγχρονη τεχνολογία, χάρη στην οποία με ένα χτύπημα μπορείς να κατεβάσεις όποια μουσική θέλεις.
Το τραγούδι αυτό μου έμεινε στο κεφάλι και κατά διαστήματα πεταρίζει. Και όχι άδικα. Είναι ένας ύμνος στην ελευθερία του ανθρώπου και εδώ, ειδικά της γυναίκας. Τι κάνει μια γυναίκα μοιχαλίδα; Είναι η αναζήτηση του εαυτού της.
Αυτό το κατάλαβαν και ο χριστιανισμός και ο ισλαμισμός. Ο Χριστός είπε για τη μοιχαλίδα: «Ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθο βαλέτω». Σε πλήρη αντίθεση με το Ιουδαϊκό Δίκαιο.
Στο Ισλάμ γυναίκες και άντρες θεωρούνται ίσοι και με τα ίδια δικαιώματα. Ο ιμάμης δεν παίζει τον ρόλο του διαμεσολαβητή μεταξύ των ανθρώπων και του Θεού, αλλά είναι γνώστης του Ισλαμικού Νόμου (υπάρχουν πολλές ερμηνείες του) και είναι ένα είδος κοινωνικού λειτουργού που έχει τον λόγο για όλα όσα αφορούν την κοινότητά του.
Και έτσι μπορεί να συμβουλέψει κάποιον άνεργο να δουλέψει σε μια οινοποιία, αν και το αλκοόλ απαγορεύεται στους μουσουλμάνους, γιατί είναι καλύτερο να δουλεύεις από το να είσαι άνεργος. 
Ολες οι θρησκείες έχουν μια απελευθερωτική ερμηνεία και μια άλλη καταπιεστική. Αυτό ισχύει όταν η θρησκεία γίνεται όργανο του κράτους, που είναι και η πιο συνηθισμένη περίπτωση. Οπότε αναιρούνται και τα δύο.
Το κράτος παύει να είναι στην υπηρεσία των πολιτών, ενώ η θρησκεία χάνει τον μυστικισμό της και τα στελέχη της γίνονται κομματάρχες. Και η κυβέρνησή μας, της Αριστερο-Ακροδεξιάς, για πρώτη φορά βέβαια, κουβέντα για την ταμπακιέρα.
Το ίδιο βέβαια και η Ιεραρχία της Εκκλησίας. Πώς δέχεται για αρχιεπίσκοπό της τον Τσίπρα; Μυστήρια πράγματα που δεν ξέρω αν όντως υπάρχει κάποιος που μπορεί να μας τα εξηγήσει. Ισως και να μη χρειάζεται. Απλά να κατανοήσουμε αυτό που βλέπουμε.
Και ας βάλουμε, μια και το έφερε η κουβέντα, και μια άλλη παράμετρο. Τι αμάρτημα έκανε η Εύα και την πληρώνει και ο Αδάμ, και οι πρωτόπλαστοι έγιναν πρόσφυγες και εκδιώχθηκαν από τον Παράδεισο;
Πιθανόν δύο πράγματα: 'Η ο Παράδεισος ήταν ατελής και είχε μέσα του την αμαρτία ή ο ίδιος ο Θεός έπλασε αμαρτωλούς ανθρώπους. Τότε γιατί τους έκανε; Μπορεί ένας θεός να κάνει λάθος ανθρώπους, όταν οι κατασκευαστές βιομηχανικών προϊόντων σου δίνουν εγγύηση για το μηχάνημα που αγόρασες; Και εδώ πρέπει να ψάξουμε αλλού. Ο εξοβελισμός της Εύας ήταν η κατάργηση της γυναικείας θεότητας.
Οι πρώτες θεότητες που έχουμε είναι οι γυναικείες. Εκθαμβος ο άνθρωπος της παλαιολιθικής περιόδου λάτρεψε το αιδοίο ως πηγή ζωής. Και τα παλιότερα ευρήματα που έχουμε είναι ειδώλια γυναικών με τα πλούσια βυζιά τους και τα αφράτα μουνιά (από το σανσκριτικό mona που σημαίνει φεγγάρι. Στα αγγλικά έγινε moon) τους.
Και είμαι πεπεισμένος πως οι πρώτες διακρίσεις στην ανθρωπότητα ήταν κατάργηση των γυναικείων θεοτήτων, που μεταφέρθηκαν μετά και στις θνητές γυναίκες. Οταν μπαίνει μια πρώτη διάκριση, ακολουθούν μυριάδες άλλες. Αυτό που δημιουργούν είναι ο ατομικός φασισμός του καθενός, άσχετα από την πολιτική αναγωγή.
Εντούτοις, οι γυναικείες θεότητες επέζησαν στις μονοθεϊστικές θρησκείες με τη μορφή, κυρίως, της Παναγίας. Αν θυμάμαι καλά, μόλις στη δεκαετία του '50, η Καθολική Εκκλησία την αναγνώρισε επισήμως ως αγία. Και όπου υπήρχαν ναοί αρχαίων θεοτήτων, π.χ. Αρτεμις, Αθηνά κ.λπ., μετατράπηκαν σε ναούς της Παναγίας με ποικίλα ονόματα.
Τώρα μπορούμε να γυρίσουμε πίσω στις αρχαίες θεότητες για να εξαλειφθούν οι διακρίσεις; Κομμάτι δύσκολο μου φαίνεται. Αλλά πάντα θα υπάρχει μια μοιχαλίδα. Μπορεί να μας την έστειλαν οι αρχαίες θεές. Ας καταπολεμήσουμε τις διακρίσεις. Ο καθένας με όποιον τρόπο μπορεί.

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Τρίτη 12 Απριλίου 2016

Στην Αγκαλιά του Φιδιού (2016)


Ο τίτλος της ταινίας θα μπορούσε να συσχετιστεί με αρκετά νοήματα στη σημερινή εποχή, μιας κι έχουμε συνδέσει το φίδι με τον φασισμό. Όμως εδώ αναφερόμαστε στον Αμαζόνιο, τον θεό των φυλών που κατοικούσαν κατά μήκος αυτού του μεγάλου ποταμού, τον οποίον του είχαν προσδώσει τη μορφή φιδιού, συγκεκριμένα του ανακόντα. Κεντρικοί ήρωες της ιστορίας είναι οι ιθαγενείς που για αιώνες ζούσαν αρμονικά με τη φύση, προτού έρθουν οι "πολιτισμένοι" Ευρωπαίοι, οι οποίοι μετέτρεψαν τον επίγειο παράδεισο σε μία κόλαση θρησκευτικού και κερδοσκοπικού χαρακτήρα. 
Η ιστορία βασίστηκε στα ημερολόγια του Ολλανδού εξερευνητή Θίοντορ Κοχ-Γκρίνμπεργκ και του Αμερικανού Ρίτσαρντ Ίβανς Σόλτες, όπου μέσα από τις σελίδες τους, ο Κολομβιανός σκηνοθέτης Σίρο Γκέρα σκιαγραφεί τρεις ήρωες, έναν Γερμανό ανθρωπολόγο, έναν Αμερικάνο βιολόγο κι έναν τελευταίο απόγονο μιας εξαφανισμένης φυλής. Τα δύο "δυτικά" πρόσωπα, με μια μεταξύ τους χρονική διαφορά μερικών δεκαετιών, διεισδύουν στη ζούγκλα για να βρουν ένα φυτό, το οποίο φημίζεται πως γιατρεύει όλες τις ασθένειες. Στις αναζητήσεις τους αυτές, θα συμπορευτούν με τον ίδιο ιθαγενή.
Στην περιπέτεια αυτή, δυο διαφορετικοί κόσμοι θα συγκρουστούν πάνω σε ένα στενόμακρο κανό καθώς θα διασχίζουν τα επικίνδυνα νερά του Αμαζονίου. Από την μία μεριά έχουμε έναν άνθρωπο που είναι αναπόσπαστο κομμάτι της φύσης, έχοντας έναν ανιδιοτελή σεβασμό στα πλάσματα και στα δέντρα που τον περιβάλλουν κι από την άλλη έχουμε την ματαιοδοξία του "πολιτισμένου" ανθρώπου που θέλει να τα μάθει όλα όχι για να γίνει καλύτερος άνθρωπος, αλλά για να επιβληθεί και πολλές φορές για να επιβιώσει εις βάρος των άλλων. 




Στην πρώτη περιπλάνηση υπάρχει κι ένα τρίτο πρόσωπο, ένας σκλάβος που απελευθερώθηκε από τον ανθρωπολόγο. Μία απελευθέρωση που θα μπορούσα να χαρακτηρίσω ως ειρωνική, καθώς η εξαγορά του από τους παραγωγούς καουτσούκ θα τον κάνει δέσμιο του νέου του αφεντικού. Ο απελευθερωμένος αυτός σκλάβος προσπαθεί να γίνει ο συνδετικός κρίκος των δυο αυτών κόσμων. Όσο όμως εισχωρούν στη πυκνή ζούγκλα του Αμαζονίου, τόσο δημιουργείται το ερώτημα κατά πόσο είναι βάσιμη η τυφλή εμπιστοσύνη που έχει στον Γερμανό ανθρωπολόγο;
Στην δεύτερη περιπλάνηση ο τελευταίος απόγονος της εξαφανισμένης φυλής, γερασμένος κι αποδεσμευμένος από τις ρίζες και τις μνήμες του, ξεκινάει μία νέα περιπλάνηση με έναν βιολόγο. Αυτή τη φορά η οργή του απέναντι στους δυτικούς έχει μετατραπεί σε μία σιωπηλή σοφία. Κρύβει βαθιά μέσα του τα μυστικά που κουβαλάει και τα προσφέρει τμηματικά μόνο όταν βλέπει ουσιαστικές θυσίες από τον συνταξιδιώτη του. Μαζί με τον βιολόγο εισερχόμαστε κι εμείς ως θεατές σε έναν κόσμο άγνωστο και μαγικό. Σε έναν κόσμο που έχει βεβηλωθεί και σβηστεί από τον χάρτη. 
Η γενοκτονία των ιθαγενών του Αμαζονίου και της υπόλοιπης Λατινικής Αμερικής περιγράφεται με δύο συμβολικούς βασανισμούς. Τον ακρωτηριασμό, με τον οποίον παρουσιάζεται η απάνθρωπη εκμετάλλευση των ιθαγενών στην παραγωγή καουτσούκ κάτι που συνδυάζεται και με τη σταδιακή εξαφάνιση των φυλών και με το μαστίγωμα των παιδιών που μαρτυρά τη βίαιη διείσδυση του χριστιανισμού στους τόπους αυτούς. Μια θρησκευτική επέλαση που έφερε τον πνευματικό θάνατο και το σβήσιμο ενός πολιτισμού που δεν άφησε πίσω του κανένα ίχνος (γραπτά κείμενα και μνημεία). Έτσι, μέσα σε λίγα χρόνια, μία ιστορία χιλιάδων χρόνων κατάφερε να σβήσει για πάντα. 




Η ταινία μας προσφέρει μια σειρά μαγευτικών τοπίων μέσα από την υπέροχη φωτογραφία της. Η επικράτηση των ασπρόμαυρων πλάνων τονίζει τον ψυχισμό των προσώπων κι αφήνει στη φαντασία του θεατή να προσθέσει τα πλούσια χρώματα της άγριας φύσης. Από την άλλη, η άχρωμη ζούγκλα γίνεται ακόμη πιο απόμακρη, σαν να θέλει ο σκηνοθέτης να μας παρουσιάσει εικόνες του παρελθόντος που δύσκολα θα συναντήσουμε σήμερα.
Πέρα όμως από τις όμορφες εικόνες, η ταινία είναι πλούσια και στα ερωτήματα που θέτει. Πρώτα απ' όλα η γνώση και κατά πόσο είναι ωφέλιμη ή επικίνδυνη κι αν τελικά η επαφή δύο διαφορετικών λαών μπορεί να επιφέρει οφέλη ή δυσάρεστες και μη αναστρέψιμες συνέπειες. 
Υπάρχει μια σκηνή στη ταινία που ενώ αρχικά με προβλημάτισε αρκετά στη συνέχεια με συγκίνησε. Ο ανθρωπολόγος τσακώνεται με μία φυλή που του πήρε την πυξίδα. Στην αρχή ως θεατής πίστεψα πως ο Γερμανός επιστήμονας ήταν πολύ εγωιστής κι έντονα δεμένος με τα αντικείμενά του. Στη συνέχεια όμως όταν δικαιολογεί τη συμπεριφορά του στους συνταξιδιώτες του, τους εξηγεί πως αρνήθηκε να αφήσει αυτό το εργαλείο στους ιθαγενείς διότι φοβήθηκε πως μ' αυτόν τον τρόπο ίσως εκείνοι πάψουν να κοιτούν με γυμνό μάτι τα άστρα για να προσανατολιστούν. Φοβήθηκε στην ιδέας πως είσαι γίνει υπαίτιος στο να χάσουν ένα χαρακτηριστικό της φυλετικής τους ταυτότητας. Όμως η απάντηση του ιθαγενή που ταξιδεύει μαζί του είναι αποστομωτική. "Η γνώση είναι ελεύθερη για όλους". Μ' αυτόν τον τρόπο, οι δύο αυτές θέσεις έχουν απόλυτο δίκιο, δημιουργώντας ένα δίλημμα στο ποια από τις δύο είναι η πιο ορθή.
Η ταινία ολοκληρώνεται στο "Εργαστήρι των θεών". Ένα θεόρατο βουνό αντίστοιχης ιερότητας με τον δικό μας Όλυμπο. Κι εκεί έρχεται το πρώτο σοκ, καθώς ως θεατές διαπιστώνουμε τις ομοιότητες που έχουν διάφορες φυλές μεταξύ τους παρόλο που απείχαν μεταξύ τους χιλιάδες χιλιόμετρα αλλά και κάμποσους αιώνες. Το δεύτερο σοκ έρχεται με το "αστρικό ταξίδι" της αυτογνωσίας. Είναι η στιγμή που η ταινία αποκτά χρώμα και γεμίζει με σχέδια γνώριμα. Σχέδια που έχουμε δει σε σπηλιές, σε προσόψεις πρωτόγονων οικημάτων και σε παλιά αγγεία. Κι εκεί είναι που συνειδητοποιούμε συγκλονισμένοι την απαρχή των πολιτισμών. 
Μέσα σε μια συναισθηματική και πολύχρωμη έξαρση, έρχεται η σκέψη πως η αλήθεια βρίσκεται στις ρίζες όλων μας. Ίσως τελικά να βρίσκονται εκεί οι απαντήσεις που αναζητούμε αιωνίως. Για να καταφέρουμε να ξεφύγουμε από τη σημερινή κόλαση που βιώνει η ανθρωπότητα, ίσως καλό είναι να ρίξουμε μια ματιά στο παρελθόν και να πιάσουμε το νήμα από την αρχή. Ίσως έτσι καταφέρουμε να βρούμε το λάθος δρόμο που πήραμε και μας έφτασε στην απύθμενη άβυσσο του σήμερα. 

Βαθμολογία: 8/10

Δευτέρα 11 Απριλίου 2016

Για τη τιμή της σημαίας...


Την ώρα που οι Σκοπιανοί αστυνομικοί εισχωρούσαν στη χώρα μας, αρκετοί πρόσφυγες ύψωσαν την ελληνική σημαία, καταδικάζοντας την παράνομη εισβολή των γειτόνων μας. Κι ενώ το κράτος κοιμάται, οι σύγχρονοι κολασμένοι προσπαθούν να κρατήσουν την αξιοπρέπειά της χώρας μας υψωμένη. 
Ας αναλογιστούν την παραπάνω φωτογραφία οι τραμπούκοι του νεοφιλελεύθερου συστήματος, τους φασίστες που τα μέσα μαζικής προπαγάνδας τους παρουσιάζουν ως αγανακτισμένους πολίτες. 
Φήμες λένε (και φωτογραφίες αποδεικνύουν) πως μαζί με τους Σκοπιανούς αστυνομικούς υπήρχαν κι Αυστριακοί ένστολοι...

Κυριακή 10 Απριλίου 2016

Καλό και κακό



του Γιώργου Σταματόπουλου
(φωτογραφία από τις σημερινές διαδηλώσεις στην Γαλλία)


Σε πολλούς είναι βαθιά ριζωμένη μέσα τους η πεποίθηση, η πίστη (δεν γνωρίζω πού οφείλεται) ότι τελικά το καλό θα νικήσει, θα επικρατήσει στη διαπάλη με το κακό. Ο Θεός κι η ψυχή μας, βέβαια, τι σημαίνουν οι έννοιες ή πώς τις ερμηνεύει ο καθείς· άλλοι έχουν μιλήσει για φυσική καλοσύνη, άλλοι για εγγενή επιθετικότητα και πάει λέγοντας. Και οι δύο γνώμες έχουν εντυπωθεί ανεξίτηλα στον κορμό του πολιτισμού.
Οι πολύ παλιοί ισχυρίζονταν, λ.χ., ότι τα χείρονα πλείω βροτοίσίν εστι των αμεινόνων (στους θνητούς οι πίκρες είναι πιο πολλές από τις χαρές). Σ' αυτό αντέδρασε ο Θησέας του Ευριπίδη («Ικέτιδες»). Τα καλά -είπε- είναι τα πιο πολλά· αν ήταν διαφορετικά, δεν θα υπήρχαμε ως ανθρώπινο γένος (πλείω τα χρηστά των κακών είναι βροτοίς· ει μη γαρ ην τόδ', ουκ αν ήμεν εν φάει).
Να, όμως, που τα χρηστά δεν πολυφαίνονται σήμερα στις κοινωνικές σχέσεις, να που οι πιο παλιοί σαν να 'χουν δίκιο, δυστυχώς, μια και το μεγαλύτερο κακό, η εξουσία δηλαδή, έχει επικρατήσει εντυπωσιακά ενώ το μεγαλύτερο καλό, η αλληλεγγύη (το α και το ω μιας κοινωνίας) κινείται αβοήθητο και μόνο ανάμεσα στις κοινωνικές σχέσεις, πληττόμενη βάναυσα από τη μοναξιά του.
Το παιχνίδι φαίνεται άνισο αφού η εξουσία είναι η μόνη που καθορίζει το πώς πρέπει (!) να ζουν οι κοινωνίες [φτωχά, μίζερα, πειθαρχημένα, ουκ εν φάει (όχι στο φως), αδιαμαρτύρητα - για το καλό μας, παρακαλώ].
Το γελοίο και ανυπόφορο (γελοία ανυπόφορο και ανυπόφορα γελοίο) είναι ότι η νυν -εν Ελλάδι- εξουσία, υποκριτική και στρεψοδικώντας, προσπαθεί να μας πείσει ότι πράττει έτσι γιατί θέλει να μας βοηθήσει να βγούμε από τα σκοτάδια και την κακομοιριά και την ανέχεια. Από πολλούς γίνεται πιστευτή, μάλιστα από σοβαρούς ανθρώπους, αριστερούς και δεν συμμαζεύεται.
Μα τι θέλετε επιτέλους, εξίστανται, να έλθει ο Μητσοτάκης; Και, πάλι επιτέλους, τι προτείνετε εσείς, ποια είναι η πολιτική σας πρόταση; Σηκώνουν τα χέρια όλοι οι εν πενία αδελφοί. Αφού δεν έχουν κάτι συγκεκριμένο να αντιπροτάξουν ας κάτσουν στ' αυγά τους κι ας απολαύσουν τον βιασμό τους αφού δεν μπορούν να τον αποτρέψουν... Κάπως έτσι.
Εξάλλου -λένε ακόμη- ο χρόνος τον μαθαίνει τον άνθρωπο να κυβερνά, όχι το «έλα-φύγε» (ο γαρ χρόνος μάθησιν αντί του τάχους κρείσσω δίδωσι). Προχωρούν δε σε «αριστερές» ερμηνείες: ο ξωμάχος, άνθρωπος φτωχός, και να ξέρει να κυβερνά πώς να βρει χρόνο, να ασχοληθεί με τα κοινά; Ελα, ντε. (Γαπόνος δ' ανήρ πένης, ει και γένοιτο μη αμαθής, έργων ύπο ουκ αν δύναιτο προς τα κοίν' αποβλέπειν).
Αυτή είναι όλη η «φιλοσοφία» της κυβέρνησης, αποδεκτή από τους χειροκροτητές της. Οποιος δεν την αποδέχεται, ή απεργάζεται την πτώση της ή είναι δεξιός -και καθαρίσαμε! Πλήρης αντιστροφή εννοιών και καταστάσεων.
Το κακό, ό,τι και να λέμε, έχει επικρατήσει· το καλό, ακόμη κι αν βράζει στο ζουμί του, έχει αποδεχτεί την ήττα του. Εκείνο που μένει δυστυχώς, είναι η θλίψη και η απογοήτευση κυρίως των νέων, που αρνούνται να συνάψουν σχέσεις, να ερωτευτούν, να αστειευτούν· όλα τούς φαίνονται μαύρα και αδιέξοδα. Ποιο καλό (που τελικά θα νικήσει τάχα) και κουραφέξαλα. Τι να πεις. Ας προσέξουν μόνο (οι νέοι)· να πουν ναι στην κατάφαση της ζωής, «όχι» στην άρνησή της.

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Σάββατο 9 Απριλίου 2016

Το χιώτικο αυγό του φασισμού έσπασε...



Τα τελευταία χρόνια παρατηρούσα και σχολίαζα την έξαρση του φασισμού ως ένα φαινόμενο το οποίο υπέθετα πως θα βρισκόταν γι' αρκετό καιρό μακριά από την πόρτα μου. Δηλαδή, για μένα όλοι οι φασίστες που περνούσαν από την οθόνη της τηλεόρασης (όσο την είχα ανοιχτή) και του υπολογιστή μου, ήταν κυρίως πρόσωπα ανθρώπων των μεγάλων πόλεων, δηλαδή άγνωστοι μεταξύ αγνώστων. Όμως τα πρόσφατα γεγονότα της Χίου μου προκάλεσαν ανατριχίλα κι σοκ τα οποίο δε ξέρω με ποιον τρόπο μπορώ να τα ερμηνεύσω...
Στις φωτογραφίες που διέρρευσαν στο διαδίκτυο είδα πρόσωπα οικεία. Άνθρωποι με τους οποίους όποτε συναντιέμαι στο νησί λέω αβίαστα μία καλημέρα, ξεδιάντροπα να εκδηλώνονται φασιστικά, εκφράζοντας το χειρότερο μίσος προς την ανθρώπινη φύση και οδηγώντας τον τόπο σ' έναν σκοταδισμό που οι παππούδες μας ακόμα θυμούνται και τρέμουν.
Είναι μεγάλο σοκ να βλέπεις γνωστά σου πρόσωπα στο ρόλο του φασίστα. Γι' αρκετούς απ' αυτούς δε νιώθω φόβο, κάτι που τα μέσα μαζικής προπαγάνδας επιδιώκουν να μας πλασάρουν μέσα από τα ρεπορτάζ τους, αλλά οίκτο. Είναι πρόσωπα που τα βλέπω και τα λυπάμαι. Αλλά τώρα αυτό το συναίσθημα έχει μεταλλαχθεί σε αγανάκτηση από τη στιγμή που εκδηλώνουν τα εσωτερικά τους συμπλέγματα με κραυγές και πράξεις μίσους και ρατσισμού.
Όλοι αυτοί οι άνθρωποι που αποφάσισαν να μπουν στην ενεργό δράση της κοινωνίας με μαύρα ρούχα και ουρλιαχτά αγέλης, είναι παιδιά μιας αστικής τάξης που υπέθαλπε δεκαετίες τώρα τον εγχώριο φασισμό. Χρόνια τώρα το αυγό κρυβόταν σε κάθε σπίτι και μόλις η κοινωνία βρέθηκε σε δεινή θέση, το αυγό έσπασε για να βγει το τέρας που θα προστατεύσει την αγία ελληνική οικογένεια από κάθε "εισβολέα". Μόνο που αυτό το τέρας είναι έτοιμο να κατασπαράξει και όλους εμάς.
Πολλές σκηνές από τα πρόσφατα επεισόδια με προβλημάτισαν και με ενόχλησαν. Οι εικόνες στην πλατεία και τα επεισόδια στο δημαρχείο. Τα λόγια του δημάρχου προς τους πρόσφυγες "ή έρχεστε μαζί μου ή πάτε σε αυτούς" δείχνοντας τους νεοναζί που περίμεναν έξω από την προβλήτα, οι κροτίδες που έσκασαν ανάμεσα στα προσφυγόπουλα αλλά κι η νυχτερινή επίθεση στο Soli cafe. Μέσα σε λίγες μέρες η Χίος μετατράπηκε σε έδαφος πειραματισμού της επερχόμενης εμφύλιας σύρραξης. Οι σκέψεις μου για τις εξελίξεις που υποψιάζομαι πως θα ακολουθήσουν, κάνουν το αίμα μου να παγώνει...
Δεν ξέρω κατά πόσο υπάρχει γυρισμός σε όλη αυτήν την κατρακύλα της κοινωνίας μας. Για μένα, οι φασιστές είναι καμμένα χαρτιά. Άνθρωποι που δε γνωρίζουν από διάλογο, αναζητήσεις και προβληματισμούς. Έχουν επιλέξει τα παραμύθια και την άγνοια. Γι' αυτό κι όποτε ανοίγουν το στόμα τους βγάζουν μόνο κραυγές,απειλές και βρισιές. Τελειωμένες υποθέσεις που πρέπει να επιστρέψουν στο περιθώριο της κοινωνίας μέχρι να εξαφανιστούν.
Το πρόβλημα είναι η εναπομείνασα αστική τάξη, όπου βρίσκεται η φωλιά του φιδιού. Εκεί πρέπει να στοχεύσει το συνειδητοποιημένο κομμάτι της κοινωνίας μας. Εκεί πρέπει να νικήσουμε το φόβο και να χτυπήσουμε τα αβάσιμα επιχειρήματα μίσους και ρατσισμού με γνώσεις και στοιχεία. Νικώντας την άγνοια και την ανοχή θα σταματήσουμε το μίσος και τη διχόνοια. Μόνο έτσι θα αποδυναμωθεί ο σημερινός φασισμός.
Οι στιγματισμοί των φασιστών δεν θα οδηγήσουν πουθενά παρά μόνο στη διόγκωση της διχόνοιας. Γνωρίζουμε ποιοι είναι. Δε χρειάζεται να τους δείχνουμε. Η δράση μας πρέπει να επικεντρωθεί αλλού. Από την μια πρέπει να έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά γιατί ο φασισμός είναι ύπουλος αλλά από την άλλη σκοπός μας είναι να ασχοληθούμε με την ζωογόνα πηγή του, την αστική τάξη.
Το αρχικό μούδιασμα των τελευταίων γεγονότων πρέπει να αντικατασταθεί άμεσα από πρωτοβουλίες και δράσεις. Πρέπει να ξεκινήσουν στο νησί εκδηλώσεις αφύπνισης (ομιλίες, προβολές κ.α.) προς τους αστούς. Υπογεγραμμένες έντυπες διαμαρτυρίες δεν κάνουν τίποτα άλλο παρά μία τρύπα στο νερό. Η φωνή μας έχει δύναμη και πρέπει να ακουστεί όσο είναι καιρός.
Ο χρόνος κυλάει γρήγορα κι ενάντια στον ανθρωπισμό.
Ειδικά τώρα που οι φασίστες απέκτησαν πρόσωπο γνώριμο. 

Παρασκευή 8 Απριλίου 2016

Η Κιβωτός των Ανθρώπων



Ο Αλεξάντρ Σοκούροφ είχε αναφέρει σε παλιές του συνεντεύξεις πως προτιμά να απέχει από τα σημερινά γεγονότα της Ευρώπης, επιλέγοντας τις ανοιχτές πληγές του παρελθόντος. Γοητευμένος από τη μυσταγωγική "Ρωσική Κιβωτό", αποφάσισα χωρίς επιφυλάξεις να απολαύσω την νέα του ταινία με το διεθνή τίτλο "Francofonia", ο οποίος για εμπορικούς πιθανόν λόγους μεταφράστηκε στη χώρα μας με τον αδόκιμο "Η Κιβωτός των Ανθρώπων". Στη συγκεκριμένη ταινία, ο σπουδαίος Ρώσος σκηνοθέτης με εξέπληξε με τη φράση "Δε θέλω να μιλάμε για το παρελθόν! Θέλω να μιλήσουμε για το παρόν...". Εκεί συνειδητοποίησα πως βρέθηκα απροετοίμαστος στην προβολή ενός ξεχωριστού και σπάνιου κινηματογραφικού διαμαντιού.
Η προβολή της ταινίας στο πολυαγαπημένο μου Άστυ, ήταν από τις κινηματογραφικές περιπτώσεις όπου το σβήσιμο των φώτων ακολουθείται από μία σιωπηλή προβολή. Μαγεμένος μαζί με το κοινό παρακολουθήσαμε ένα ποίημα να εκτυλίσσεται μπροστά μας, όμορφα δεμένο με πίνακες κι εκθέματα του Λούβρου μαζί με βιντεοσκοπημένα ντοκουμέντα της εποχής του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου αλλά και με τις λυρικές σκηνές όπου το πνεύμα της Μαριάν τρέχει μέσα στο μουσείο φωνάζοντας "Liberté, égalité, fraternité" και του Ναπολέοντα να μας παρουσιάζει τους θησαυρούς του κτιρίου ως δικά του κειμήλια, εξέφραζαν εύστοχα την ματαιότητα αυτού του κόσμου.




Το έργο ξεκινάει με έναν ιδιαίτερα έξυπνο διάλογο, όπου ο σκηνοθέτης μιλάει διαδικτυακά με έναν φίλο του ναυτικό, ο οποίος μέσα στα κοντέινερ του πλοίου μεταφέρει μια σημαντική συλλογή έργων τέχνης. Έχει όμως πέσει σε μία επικίνδυνη φουρτούνα κι ανησυχεί για το "εμπόρευμά" του. Με έναν άκρως λιτό αλλά υπέροχα ουσιώδη συμβολισμό, ο σκηνοθέτης μας παρουσιάζει ένα δριμύ κατηγορό στην εμπορευματοποίηση της τέχνης σήμερα.
Για τον Σοκούροφ, η Τέχνη είναι το καλύτερο μέσο για να επικοινωνήσουμε με το παρελθόν, μήπως κι έτσι καταφέρουμε να ακούσουμε τις συμβουλές των προγόνων μας. Πολύ πιθανόν να διαπιστώσουμε και τους φαύλους κύκλους της Ιστορίας. Μπορεί προσωπικότητες σαν τον Τσέχωφ, τον οποίον ο σκηνοθέτης επικαλείται συνέχεια, να έχουν κλείσει από καιρό τα μάτια τους, αλλά η ανθρωπότητα εξακολουθεί να υπάρχει και κάποιοι από μας οφείλουμε να μεταλαμπαδεύσουμε τη γνώση και την ομορφιά στις επόμενες γενιές.
Ο Αλεξάντρ Σοκούροφ τοποθετεί ως σημείο αναφοράς της ιστορίας το Μουσείου του Λούβρου, το οποίο είχε αδειάσει πριν από την κατάληψη του Παρισιού από τους Γερμανούς. Οι ναζί έδειξαν ενδιαφέρον για τα εναπομείναντα εκθέματα του μουσείου, δηλώνοντας στα εγκαίνια της νέας διεύθυνσης πως θα τα προστατεύσουν με σεβασμό κι ευαισθησία. Είναι όμως αυτό το ενδιαφέρον πραγματικό, όταν την ίδια στιγμή βομβάρδιζαν και κατέστρεφαν τις ήδη άδειες αίθουσες του Ερμιτάζ; Κι εδώ ο δημιουργός αναζητεί τα κριτήρια με τα οποία διαχωρίζεται η Τέχνη από τους εισβολείς-κατακτητές.
Η αλήθεια είναι πως τόσο οι άδειες αίθουσες του Λούβρου όσο και οι κατεστραμμένες πτέρυγες του Ερμιτάζ μου θύμισαν πολύ τις εικόνες της Παλμύρα στην Συρία. Πως γίνεται λοιπόν να οργιζόμαστε για την βαρβαρότητα των τζιχαντιστών όταν πριν από εβδομήντα μόλις χρόνια οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι κατέστρεφαν και λεηλατούσαν τις συλλογές των γειτόνων τους;
Από την άλλη ο σκηνοθέτης πέφτει στην παγίδα της προπαγάνδας ειδικά στο κομμάτι όπου προσπαθεί αν δικαιολογήσει την αδράνεια της Γαλλίας στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, χρησιμοποιώντας ως αίτιο την καλοσύνη των Γάλλων, οι οποίοι δεν ήθελαν ένα νέο αιματοκύλισμα στην Γηραιά Ήπειρο. Σ' αυτό το κομμάτι όχι μόνο δεν μ' έπεισε αλλά με ενόχλησε αρκετά. Όπως επίσης ενοχλήθηκα όταν προσπαθούσε να μας πείσει πως ήταν αναγκαίο κακό να μεταφερθούν κειμήλια της Μέσης Ανατολής προς την Κεντρική Ευρώπη για να διασωθεί και να διαδοθεί ο παγκόσμιος πολιτισμός. Βέβαια δεν ξεχώρισα τον σαρκασμό του στην παραπάνω άποψη, έναν σαρκασμό που έγινε εμφανής όταν μέσα από πλάνα της αποκατάστασης της Νίκης της Σαμοθράκης, ο Ναπολέων ανοίγει ενοχλημένος μία πόρτα ζητώντας τον λόγο της φασαρίας. Αμέσως όμως η όψη του αλλάζει κι αναρωτιέται θαμπωμένος να μάθει για το έκθεμα αυτό. Ο Σοκούροφ απλά τον ενημερώνει πως δεν ανήκει στα δικά του λάφυρα καθώς είναι μεταγενέστερο.




Το Λούβρο μπορεί να θεωρείται ως ένα από τα σπουδαιότερα μουσεία του κόσμου, αλλά πολλά από τα εκθέματά του προήλθαν μέσα από πολέμους. Πάνω σ' αυτό το σκοτεινό παρελθόν, ο δημιουργός πατάει θέτοντας το ερώτημα "πως γίνει όλες αυτές οι αποθήκες λαφύρων πολέμου να χαρακτηρίζονται σήμερα κοιτίδες πολιτισμού;" Με ποιον τρόπο η ηθική πάει περίπατο και σβήνει το σκοτεινό παρελθόν προς όφελος των μεγάλων και ισχυρών κρατών;
Ο Σοκούροφ δεν αναλύει μόνο τον ρόλο της Τέχνης αλλά βυθίζεται και στον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου, τον οποίο και παρομοιάζει με μία συνεχή τρικυμία. Άραγε πως θα αντιδρούσαμε αν ερχόταν κάποιος και μας έλεγε με συνοπτικό τρόπο το μέλλον μας;
Θα χλωμιάζαμε;
Θα γελούσαμε;
Θα ζητούσαμε παραπάνω πληροφορίες;
Ή θα φεύγαμε εκνευρισμένοι;
Αξίζει να ξέρουμε από πριν το μέλλον μας ή είναι προτιμότερο να το πλάθουμε εμείς σιγά σιγά;
Με αυτούς τους προβληματισμούς για την μοναχική πορεία που όλοι μας ακολουθούμε προς ένα μέλλον αβέβαιο, βγήκα από τη σκοτεινή αίθουσα και περιπλανήθηκα στους δρόμους της Αθήνας.
Ως ταινία θα την πρότεινα ανεπιφύλακτα αλλά πολύ φοβάμαι πως η δουλειά του Σοκούροφ είναι ιδιαίτερη κι "επικίνδυνη" γι' αρκετούς. Παρ' όλα αυτά την θεωρώ ως ένα από τα κινηματογραφικά διαμάντια της φετινής χρονιάς.

Βαθμολογία: 9/10

Πέμπτη 7 Απριλίου 2016

Η στασιμότητα της Ευρώπης




Η μετανάστευση και η προσφυγιά δεν είναι ένα σύγχρονο φαινόμενο που προβληματίζει. Αν και μετά τον πόλεμο πολλές χώρες (ειδικά η Γερμανία) προσκαλούσαν μετανάστες για την ανοικοδόμησή τους, σήμερα ο όρος ξένος έχει συνδυαστεί με την εγκληματικότητα, την εγχώρια ανεργία, την τρομοκρατία και τον θρησκευτικό φανατισμό. Ο φόβος και η ανασφάλεια έχουν στρέψει την κοινή γνώμη στο μίσος, αποκρύπτοντας μία ουσιώδης λεπτομέρεια.
Οι επόμενες γενιές μεταναστών και προσφύγων που κατάφεραν να ριζώσουν σε έναν ξένο τόπο, πέτυχαν κάτι που κανείς δεν περίμενε. Η σταδιακή καταξίωση και η συνεχής μόρφωση κάποιων απ’ αυτών, έφερε τους «ξένους» πιο κοντά τόσο μεταξύ τους όσο και με κάποιους από τους πολίτες των χωρών όπου φιλοξενούνται. Μέσα από εποικοδομητικούς διαλόγους κι αναζητήσεις ανακάλυψαν παρόμοιους προβληματισμούς και διαπίστωσαν πως τα δεινά των πατρίδων τους είχαν κοινή αιτία. Οι δικτατορίες, οι εμφύλιοι σπαραγμοί αλλά και η χρόνια στασιμότητα των χωρών τους ήταν δημιούργημα της δυτικής πολιτικής.
Τα συμπεράσματά τους θα είχαν μία απήχηση, αν η έννοια της Ευρώπης είχε συνειδησιακό χαρακτήρα και δεν περιοριζόταν μόνο στο γεωγραφικό. Οι χρόνιες αναζητήσεις των νέων κατοίκων της Γηραιά Ηπείρου θα είχαν αποτελέσματα αν η Ευρώπη λειτουργούσε ως μία πρωτοποριακή ορθολογική οντότητα. Πολλά προβλήματα θα είχαν λυθεί σήμερα αν…
Δυστυχώς όμως, οι νέες φωνές που ακούστηκαν, δεν κατάφεραν να ταρακουνήσουν την κοινή άποψη, η οποία δεκαετίες τώρα είναι δέσμια της περίφημης ελεύθερης αγοράς. Ο ανανεωτικός αέρας των νέων ιδεών δεν κατάφερε να δώσει την πολυπόθητη πνοή ζωής στις θνήσκουσες έννοιες της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ισότητας, μ’ αποτέλεσμα να ζούμε σήμερα το τέλος του οράματος μίας Ευρώπης των λαών.
Μοναδική παρηγοριά πλέον είναι η ιδέα της εκτίμησης των ξεχασμένων αξιών της ελευθερίας και της ανθρωπιάς μόλις η κοινωνία βρεθεί στην απόλυτη δημοκρατική κατάπτωση.

Πρώτη δημοσίευση: aplotaria.gr

Τετάρτη 6 Απριλίου 2016

Μια αρχαία Κόρη στο Ερμιτάζ



Η Κόρη 670 είναι μια από τις ωραιότερες και καλύτερα διατηρημένες της Ακρόπολης. Βρέθηκε το 1886 στα βορειοδυτικά του Ερεχθείου και χρονολογείται γύρω στο 520-510 π.Χ. Είναι ντυμένη με καταστόλιστα χρωματιστά ρούχα και εντυπωσιακά κοσμήματα και βαδίζει ανασηκώνοντας τον μακρύ χιτώνα της.
Στο δεξί χέρι, που δεν σώζεται, κρατούσε μια προσφορά στη θεά Αθηνά. Στο κεφάλι φορά στεφάνη διακοσμημένη με ζωγραφιστά ανθέμια, έλικες και άνθη λωτού, ενώ πρόσθετα μεταλλικά κοσμήματα θα ήταν στερεωμένα άλλοτε στις οπές. Στα αυτιά φορά σκουλαρίκια με ζωγραφιστούς ρόδακες και στον αριστερό καρπό βραχιόλι σε σχήμα φιδιού. Στα μαλλιά, τα μάτια, τα ρούχα και τα κοσμήματα διατηρούνται ίχνη των αρχικών χρωμάτων.
Τα εγκαίνια σηματοδοτούν την εκκίνηση των εκδηλώσεων του «Έτους Ελλάδας στη Ρωσία», κατ' αντιστοιχία της πρόσφατης έναρξης του προγράμματος του «Έτους Ρωσίας στην Ελλάδα» στην Αθήνα. Την πανηγυρική έναρξη του ελληνικού προγράμματος θα κηρύξει από ελληνικής πλευράς ο Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Αριστείδης Μπαλτάς, ενώ από ρωσικής πλευράς θα παρευρίσκεται ο Κυβερνήτης της Αγίας Πετρούπολης κ. Γκιόργκι Πολτάβτσενκο καθώς και o Υπουργός Πολιτισμού της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης της Ρωσίας κ. Βλαντιμίρ Μεντίνσκι.
Οι εκδηλώσεις γίνονται στο πλαίσιο της κοινής ελληνορωσικής πρωτοβουλίας του Έτους 2016, το οποίο είναι αφιερωμένο στην προβολή της Ελλάδας στο ρωσικό κοινό και της Ρωσίας στο ελληνικό. Στη διάρκεια του έτους οι δύο χώρες προγραμματίζουν, η κάθε μία στο έδαφος της άλλης, σειρά δράσεων σε πολλούς τομείς, με κεντρικό πυρήνα τις πολιτιστικές εκδηλώσεις, αποβλέποντας στην εμβάθυνση των παραδοσιακών δεσμών φιλίας και στην ενίσχυση της αναγνωρισιμότητας και συνεργασίας τους κατά τρόπο αποδοτικό και καρποφόρο. Σημαντικό μέρος των πολιτιστικών εκδηλώσεων είναι η διοργάνωση εκθέσεων, μεταξύ των οποίων και αρχαιολογικές, οι οποίες θα δώσουν την ευκαιρία στο ελληνικό και το ρωσικό κοινό να γνωρίσει σημαντικές πτυχές του πολιτισμού των δύο χωρών.
Οι εκθέσεις ξεκινούν με δύο ξεχωριστές πρόδρομες δράσεις. Η πρώτη αφορά στην έκθεση στο Μουσείο Ακρόπολης τριών χρυσών αντικειμένων από την συλλογή των σκυθικών θησαυρών του Μουσείου Ερμιτάζ, η οποία εγκαινιάστηκε στις 11 Μαρτίου 2016. Πρόκειται για δύο αγγεία και ένα κόσμημα, μέρος ενός μοναδικού σκυθικού ταφικού συνόλου του 4ου αι. π.Χ. που φιλοτεχνήθηκαν από Έλληνες αποίκους στην Κριμαία, με τους οποίους οι Σκύθες νομάδες είχαν αναπτύξει στενές εμπορικές σχέσεις. Τα αντικείμενα θα εκτίθενται στο ισόγειο του Μουσείου Ακρόπολης έως τις 2 Οκτωβρίου 2016.
Η ελληνική πρόδρομη δράση αφορά στην παρουσίαση στο Μουσείο Ερμιτάζ, στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας, του μαρμάρινου αγάλματος της αρχαϊκής Κόρης 670 από τις συλλογές του Μουσείου Ακρόπολης.
Οι Κόρες, τα μαρμάρινα αγάλματα νεαρών κοριτσιών, ήταν το πιο συνηθισμένο αφιέρωμα στο ιερό της Αθηνάς στην Ακρόπολη κατά την Αρχαϊκή Εποχή (6ος αι. - αρχές 5ου αι. π.Χ.). Τι αντιπροσωπεύουν δεν είναι γνωστό. Έχουν ερμηνευτεί ως θεές, ιέρειες, κορίτσια στην υπηρεσία της θεάς ή απλές θνητές. Όπως και τα άλλα γλυπτά της Ακρόπολης, έπεσαν θύμα της καταστροφικής μανίας των Περσών το 480 π.Χ. Η απόφαση των Αθηναίων να θάψουν τα συντρίμμια σε μεγάλους λάκκους στάθηκε η αιτία να διατηρηθούν τα ίχνη των χρωμάτων. Στις ανασκαφές της Ακρόπολης βρέθηκαν πάνω από 200 Κόρες διαφόρων μεγεθών, συμπεριλαμβανομένων και των θραυσμάτων τους, καθιστώντας αυτή τη συλλογή του Μουσείου Ακρόπολης τη μεγαλύτερη στον κόσμο.
Στη τελετή εγκαινίων της Κόρης 670 στο Ερμιτάζ θα παρευρίσκονται, εκτός των προαναφερομένων, ο Γενικός Γραμματέας Τουριστικής Πολιτικής και Ανάπτυξης κ. Γιώργος Τζιάλλας, η Πρέσβυς της Ελλάδας στη Ρωσία κα Δανάη Κουμανάκου, ο Γενικός Πρόξενος στην Αγία Πετρούπολη κ. Παναγιώτης Μπεγλίτης, ο Διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης κ. Δημήτρης Παντερμαλής, ο Διευθυντής του Μουσείου Ερμιτάζ, κ. Μιχαήλ Πιοτρόφσκι, ο Ειδικός Συντονιστής για το Έτος Ελλάδας - Ρωσίας Πρέσβυς ε.τ. κ. Ηλίας Κλης, ο Ειδικός Εκπρόσωπος του Προέδρου Πούτιν για το Έτος Ρωσίας - Ελλάδας Πρέσβυς κ. Μιχαήλ Σβιντκόι, καθώς και στελέχη του Υπουργείου Πολιτισμού & Αθλητισμού και της Ελληνικής Πρεσβείας. Η παρούσα ανταλλαγή εκθεμάτων ιδιαίτερης σημασίας υπογραμμίζει την οπτική των κοινών αναφορών σε βάθος χρόνου.

Πηγή: Έθνος

Τρίτη 5 Απριλίου 2016

Αριστερά και ανθρώπινα δικαιώματα



του Κώστα Δουζίνα

Η πρόσφατη συζήτηση για τους πρόσφυγες ανέδειξε ένα κρίσιμο ερώτημα που είχαμε αποφύγει στο παρελθόν. Είναι η Αριστερά ταυτόσημη με τη φιλελεύθερη ερμηνεία των ανθρώπινων δικαιωμάτων; Η απάντηση είναι ότι η Αριστερά, που βρίσκεται πίσω από πολλές δικαιωματικές κατακτήσεις, υπερασπίζεται τα δικαιώματα αλλά βρίσκεται συχνά και σε σύγκρουση με την κοσμοπολίτικη εκδοχή τους. Ας εξετάσουμε σύντομα την ιστορία της σχέσης.
Ο Μαρξ συνειδητοποίησε πρώτος τον παράδοξο χαρακτήρα των δικαιωμάτων. Τα φυσικά δικαιώματα της Γαλλικής Επανάστασης εμφανίστηκαν ως σύμβολο της οικουμενικής χειραφέτησης, αλλά ήταν συγχρόνως ένα ισχυρό όπλο στα χέρια της ανερχόμενης καπιταλιστικής τάξης, καθώς διασφάλιζαν και φυσικοποιούσαν τις αναδυόμενες κυρίαρχες οικονομικές και κοινωνικές σχέσεις. 
Χρησιμοποιήθηκαν για να αποκλείσουν από την πολιτική αμφισβήτηση τους κεντρικούς θεσμούς του καπιταλισμού, όπως η ιδιοκτησία, το δίκαιο των συμβάσεων και η ασφάλεια, μεταφράζοντάς τους σε ατομικά δικαιώματα και δίνοντάς τους την καλύτερη δυνατή προστασία.
Το ιδιωτικό συμφέρον και ο εγωισμός εμφανίζονται έτσι σαν κάτι το φυσικό που προωθεί το δημόσιο συμφέρον. Σύμφωνα με τη μοναδική διατύπωση του Μαρξ στο «Κεφάλαιο», τα δικαιώματα προωθούν «ελευθερία, ισότητα, ιδιοκτησία και... τον Bentham [Αγγλος ωφελιμιστής και ατομικιστής φιλόσοφος]».

Δικαιώματα και ιδεολογία

Οι διεκδικήσεις των μαύρων, των εργατών και των φεμινιστριών για πολιτική και κοινωνική χειραφέτηση τον 19ο αιώνα, των αριστερών και των συνδικάτων για ισότητα και ελευθερία τον 20ό χρησιμοποίησαν τη γλώσσα των δικαιωμάτων. Αλλά οι παλιοί επαναστάτες και οι πρόσφατοι αντιρρησίες δεν επικαλούνταν τα δικαιώματα ως νομικούς θεσμούς, αλλά ως συνθήματα, και οδηγούς αγώνα. Με τη δημιουργία του διεθνούς δίκαιου των ανθρώπινων δικαιωμάτων μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η κατάσταση άλλαξε.
Η πρόσφατη ιστοριογραφία έχει δείξει ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα απέκτησαν τη σημερινή σημασία τους μόλις στη δεκαετία των 1970 (1). Οι αγώνες για την αποαποικιοποίηση το ’50 και ’60 δεν χρησιμοποίησαν τη γλώσσα των ανθρώπινων δικαιωμάτων που εκλαμβανόταν σαν προσπάθεια της Δύσης να επιβάλει μια ηθικο-νεο-αποικιοκρατία στις πρόσφατα ανεξαρτητοποιημένες αποικίες. 
Ο Γκάντι, ο Φανόν, ο Σεζέρ και ο Νκρούμαχ κατήγγειλαν τον δυτικό ανθρωπισμό ως τελευταία μορφή της αποικιοκρατικής mission civilisatrice.
Η Συνθήκη της Γενεύης για το άσυλο ήταν κλασικό δημιούργημα του ψυχρού πολέμου. Ισχυε μόνο για πρόσφυγες από την Ευρώπη (επεκτάθηκε στην υφήλιο μόλις το 1967) και χρησιμοποιήθηκε για να προστατεύσει τους αντιφρονούντες από τα νεοσύστατα κομμουνιστικά καθεστώτα.
Αλλά και η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του 1951 ήταν προσπάθεια της απονομιμοποιημένης ευρωπαϊκής Δεξιάς να αποκτήσει ηθική ανωτερότητα απέναντι στον Δεύτερο και τον Τρίτο Κόσμο. Η Οικουμενική Διακήρυξη του 1948 αποτέλεσε δημιούργημα της σύντομης ανακωχής μεταξύ των ΗΠΑ και της Σοβιετικής Ενωσης πριν από τον ψυχρό πόλεμο. Περιλαμβάνει μακρύ κατάλογο οικονομικών και συλλογικών δικαιωμάτων που έκανε τον πρόεδρο Ρίγκαν να την ονομάσει «γράμμα στον Αη Βασίλη».
Αντίθετα, η Ευρωπαϊκή δεν περιλάμβανε κανένα οικονομικό δικαίωμα, εκτός από την ιδιοκτησία, και είναι γεμάτη ψυχροπολεμικές προβλέψεις περί κατάστασης ανάγκης. Μόνο τη δεκαετία του 1970, όταν οι ΗΠΑ μετά την ήττα στο Βιετνάμ χρειάζονταν μια νέα ιδεολογία, ανακάλυψε ο πρόεδρος Κάρτερ τα ανθρώπινα δικαιώματα. Με την πτώση του «υπαρκτού», τα ανθρώπινα δικαιώματα έγιναν αναμενόμενα η παγκόσμια ιδεολογία μετά το «τέλος της Ιστορίας».

Δικαιώματα και πολιτική

Στο διεθνές επίπεδο, οι «ανθρωπιστικοί» πόλεμοι στο Αφγανιστάν, το Ιράκ, τη Λιβύη και τη Συρία ανέδειξαν τον παραλογισμό να σκοτώνεις ανθρώπους για να «σώσεις» τα δικαιώματα της ανθρωπότητας.
Οι «κοσμοπολίτικες» οικονομικές και νομικές πολιτικές αποτελούν απόπειρα επανεδραίωσης μιας ηγεμονίας που απέτυχε καθώς η Δύση εξάγει όπλα και πολέμους και εισάγει πρόσφυγες. Αλλά και στο εθνικό επίπεδο, αν τα κλασικά φυσικά δικαιώματα προστάτευαν την ιδιοκτησία και τη θρησκεία καθιστώντας τις «απολίτικες», βασική επενέργεια των δικαιωμάτων σήμερα είναι ότι αποπολιτικοποιούν την ίδια την πολιτική.
Για τους φιλελεύθερους, τα δικαιώματα αποτελούν την «τελευταία ουτοπία» της Δύσης. Η διεκδίκηση δικαιωμάτων αποτελεί τη βασική μορφή ηθικής αλλά και κύριο εργαλείο και στόχο της πολιτικής. Η ευθύνη και η αγάπη, η αρετή και το καθήκον δεν εκλαμβάνονται ως ηθικοί πόροι, γιατί προέρχονται δήθεν από αριστερές ιδεοληψίες, οπισθοδρομικές κοινότητες και φανατικές θρησκοληψίες. Πολιτικά, ταξικές διεκδικήσεις και ιδεολογικές προτεραιότητες, κλαδικά συμφέροντα και ομαδικές αντιστάσεις πρέπει να εκφράζονται στη γλώσσα των ατομικών δικαιωμάτων.
Ετσι τα δικαιώματα διαμορφώνουν το έδαφος στο οποίο οι άνθρωποι κατανέμονται σε εξουσιαστές, εξουσιαζόμενους και αποκλεισμένους. Οταν όμως τα δικαιώματα επιβάλλονται στις κρατικές πολιτικές και ο νομικισμός στους ταξικούς και συλλογικούς αγώνες, η κοινωνία μετατρέπεται σε σύνολο μονάδων που αδιαφορούν για το κοινό καλό. Ο νεοφιλελεύθερος ναρκισσιστής βρίσκει τον φυσικό του σύντροφο στο ατομικιστικό υποκείμενο των δικαιωμάτων.
Οπως υποστηρίζει ο Agamben, αυτή η αποπολιτικοποίηση προωθεί έναν νέο τύπο κυριαρχίας, «μια σιωπηρή αλλά ταυτοχρόνως αυξανόμενη εγγραφή της ζωής [των ατόμων] στην κρατική τάξη, προσφέροντας έτσι ένα νέο και πιο τρομακτικό έρεισμα στην κυρίαρχη εξουσία από την οποία επιθυμούσαν να απελευθερωθούν».
Με τον διαρκή πολλαπλασιασμό των βιοπολιτικών ρυθμίσεων, τα δικαιώματα, τα οποία διαρκώς πληθαίνουν και επεκτείνονται, αυξάνουν παραδόξως την επένδυση της εξουσίας στα ανθρώπινα σώματα. Τα δικαιώματα έτσι μεταλλάσσονται από άμυνα απέναντι στην εξουσία σε τρόπο άσκησής της.
Στη νέα παγκόσμια τάξη, η διεκδίκηση δικαιωμάτων από τους αποκλεισμένους μπλοκάρεται με πολιτικά, νομικά και στρατιωτικά μέσα. Οι οικονομικοί μετανάστες, οι πρόσφυγες, οι άνεργοι, οι «άνθρωποι μίας χρήσης» είναι απαραίτητη προϋπόθεση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των υπολοίπων αλλά συγχρόνως και η ζωντανή απόδειξη της αδυναμίας εφαρμογής τους. Οταν σπάνια εμφανίζεται ένα τραγικό δίλημμα μεταξύ πολίτη, θεμέλιου της δημοκρατίας, και αφηρημένου ανθρώπου των διακηρύξεων, η Αριστερά καλείται να το λύσει με προσήλωση στις αξίες αλλά και την ιδεολογία της.
Οι αγώνες για ισότητα και ελευθερία φέρνουν στην επιφάνεια τον αποκλεισμό, την κυριαρχία και την εκμετάλλευση, καθώς και την αναπόφευκτη πάλη που διαπερνάει τον κοινωνικό και πολιτικό βίο. Αυτό είναι το ουτοπικό στοιχείο που επαναφέρει τις επαναστατικές ρίζες των δικαιωμάτων. Εκπροσωπείται από όσους αντιστέκονται στα μνημόνια και την εκμετάλλευση και από τους αλληλέγγυους στους πρόσφυγες.
Εντούτοις, την ίδια στιγμή, τα δικαιώματα συγκαλύπτουν τα βαθύτερα αίτια της εξουσίας, παρουσιάζοντας τη σύγκρουση και την αντίσταση με όρους νομικών και ατομικών αντίδοτων που, αν πετύχουν, οδηγούν σε μικρές ατομικές βελτιώσεις και σε ελάσσονες αναδιατάξεις της ταξικής ισορροπίας.
Μπορούν άραγε τα δικαιώματα να εκφράσουν πιο συστηματικά την ουτοπία; Ο βαθύς δεσμός ανάμεσα στα φυσικά δικαιώματα, τον πολιτικό ριζοσπαστισμό και την (θρησκευτική) υπερβατικότητα ανοίγει μια τέτοια ελπίδα.
Αλλά γι’ αυτό χρειάζεται μια νέα συμμαχία μεταξύ Αριστεράς και αλληλεγγύης, πολιτικής και ηθικής που χωρίς να ξεχνάει τη σημασία του ατόμου αποδίδει κεντρικό ρόλο στην ταξική πολιτική και στις συλλογικότητες. Δεν υπάρχει ελευθερία χωρίς κοινωνική δικαιοσύνη, ούτε πραγματικά δικαιώματα χωρίς ριζική αλλαγή της ταξικής κυριαρχίας. Κεντρικό παράδοξο των δικαιωμάτων είναι ότι συγκαλύπτουν την κυρίαρχη δομή και ενισχύουν τους αποκλεισμούς μιας κοινωνίας, ενώ συνάμα βοηθούν να τους αντιταχθούμε.


1. Κώστας Δουζίνας, «Το τέλος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων»· Samuel Moyn, «The Last Utopia»· Mark Mazower, «No Enchanted Palace»· Douzinas και Gearty, «The Cambridge Companion to Human Rights Law»

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών

Δευτέρα 4 Απριλίου 2016

Μέρα ντροπής



Νιώθω μεγάλη οργή για την φασιστική Ευρωπαϊκή Ένωση που αμαύρωσε την Ιστορία του νησιού μου, αναγκάζοντας την Χίο και την Μυτιλήνη να γίνουν οι πρώτοι ευρωπαϊκοί τόποι απέλασης προσφύγων στην σύγχρονη Ιστορία.
Τα ξημερώματα της Δευτέρας 4ης Απριλίου 2016, η συνθήκη της Γενεύης (Αρθρον 33. - 1. Ουδεµία Συµβαλλοµένη Χώρα θα απελαύνη ή θα επαναπροωθή, καθ' οιονδήποτε τρόπον, Πρόσφυγας, εις τα σύνορα εδαφών ένθα η ζωή ή ελευθερία αυτών απειλούνται δια λόγους φυλής, θρησκείας, εθνικότητος,κοινωνικής τάξεως ή πολιτικών πεποιθήσεων.) έπαψε να ισχύει για τον ευρωπαϊκό κόσμο με την Ελλάδα ως επιλεγμένο τόπο εφαρμογής μίας νέα φασιστικής τακτικής. Πέρα από τη συνθήκη της Γενεύης, η Ευρωπαϊκή Ένωση φανέρωσε την απόλυτη φτώχεια της στις έννοιες της ανθρωπιάς και του δίκαιου.
Η κατρακύλα όμως είναι μεγαλύτερη αφού οι φωτογραφίες της πρώτης απέλασης που δημοσιεύθηκαν παρουσιάζουν τους μετανάστες αλυσοδεμένους, θέλοντας να δείξουν το πόσο επικίνδυνοι είναι και τους αστυνομικούς-συνοδούς με μάσκες στο πρόσωπο, προσπαθώντας έτσι να μας πείσουν πως οι "μη ευπρόσδεκτοι" είναι και φορείς ασθενειών. Θα μπορούσε κάποιος να με χαρακτηρίσει υπερβολικό στην αντίδρασή μου όσον αφορά τα μέτρα υγιεινής που πήραν οι αστυνομικοί. Η στάση μου όμως είναι βάσιμη με την απόφαση ενός αστυνομικού να μη φορέσει τη μάσκα (δημοσιευμένη φωτογραφία από το εσωτερικό του πλοίου), δείχνοντας με τον πιο ηχηρό τρόπο το πόσο ψεύτικο είναι το σκηνικό που στήνεται καθημερινά στους τηλεοπτικούς μας δέκτες. Εξάλλου είναι φανερό πως καιρό τώρα τα Μ.Μ.Ε. έχουν κάνει τα πάντα για να μετατρέψουν τα θύματα της Δύσης σε θύτες ώστε να μπορούν οι αποφάσεις των δυτικών φασιστικών κυβερνήσεων να γίνονται με τη σύνεση της κοινής γνώμης.
Δυστυχώς η Ελλάδα δέχτηκε να παίξει τον ρόλο του οργανωτή αυτής της μαζικής απέλασης, στέλνοντας τους σύγχρονους "της γης κολασμένους" σε μία χώρα που όχι μόνο δεν είναι δημοκρατική αλλά δε σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και βρίσκεται σε μία σιωπηλή δίνη ενός εσωτερικού πολέμου.
Η 4η Απρίλη του 2016 θα μείνει στην Ιστορία ως μία μέρα ντροπής.

Φωτογραφία ανάρτησης: Μάριος Λώλος

Κυριακή 3 Απριλίου 2016

«Το ΔΝΤ με τη λιτότητα ελέγχει τους λαούς και αψηφά τη δημοκρατία»



Συντάκτης: Τάσος Τσακίρογλου

Ο Μαρκ Σενέ ασκεί σφοδρή κριτική στις πολιτικές ελίτ, οι οποίες, όπως λέει, έχουν υποταχθεί πλήρως στον χρηματοπιστωτικό τομέα, και χαρακτηρίζει τις θυσίες των πολιτών μάταιες. Τονίζει ότι οι πολίτες πρέπει να αντισταθούν και να οργανωθούν σε διεθνές επίπεδο, ανεξάρτητα από τα κατεστημένα κόμματα και τους διεφθαρμένους πολιτικούς.

• Ποιες είναι οι ομοιότητες και ποιες οι διαφορές ανάμεσα στην περίοδο του Μεγάλου Πολέμου (1914) και τη σημερινή κρίση, την οποία εσείς θεωρείτε «μόνιμη»;

Κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πολέμου η νεολαία της Ευρώπης θυσιάστηκε στο όνομα του έθνους, του πολιτισμού ή της δημοκρατίας. Σήμερα είναι διαφορετικά. Ευτυχώς δεν υπάρχουν χαρακώματα ανάμεσα στη Γερμανία και τη Γαλλία, όμως οι χρηματοπιστωτικές αγορές που έχουν θεοποιηθεί απαιτούν αέναη ικανοποίηση και θυσίες που συνδέονται μ’ αυτή την ικανοποίηση των απαιτήσεών τους. Είναι αυτό επιθυμητό και θετικό για τους πληθυσμούς;
Σύμφωνα με πολλές κυβερνήσεις και χρηματοπιστωτικούς θεσμούς, ναι... όντως. Αυτό αποτελεί ακόμα ένα πεδίο συναίνεσης μεταξύ τους. Οι θυσίες όμως είναι μάταιες. Στην πραγματικότητα οι χρηματοπιστωτικές αγορές δεν ικανοποιούνται ποτέ και θέλουν όλο και περισσότερες. Οι εκπρόσωποί τους λένε ότι «αυτό δεν είναι αρκετό» και ζητάνε περισσότερο.

• Τάσσεστε υπέρ της ανόρθωσης της δημοκρατίας, με την εγκαθίδρυση μιας πραγματικά άμεσης δημοκρατίας και με δημοψηφίσματα για όλα τα σοβαρά ζητήματα. Πώς μπορεί να γίνει αυτό δεδομένης της υποταγής των κυβερνήσεων στις χρηματοπιστωτικές ελίτ;

Οι πολίτες πρέπει να το κάνουν αυτό, επειδή, όπως είπατε, οι κυβερνήσεις έχουν υποταχθεί σ’ αυτές τις ελίτ. Πρέπει να είναι σ’ επαφή και να πιέζουν τους εκπροσώπους τους, ώστε αυτοί να παίρνουν συγκεκριμένα μέτρα. Σε πολλές χώρες, εξαιτίας των πολλών άμεσων και έμμεσων φόρων, η κατώτερη και οι μεσαίες τάξεις ασφυκτιούν. Είναι χρήσιμο να τους μειώσουμε αυτούς τους φόρους και ιδιαίτερα τον ΦΠΑ. Πώς; Να σας δώσω ένα παράδειγμα που ισχύει για κάθε χώρα. Μια πιθανή λύση θα ήταν η επιβολή ενός μικρο-φόρου σε όλες τις ηλεκτρονικές πληρωμές.
Δεν εννοώ τον φόρο Τόμπιν. Κάθε φορά που πηγαίνετε στο εστιατόριο ή που χρησιμοποιείτε την πιστωτική σας κάρτα θα καταβάλλετε έναν φόρο 0,2%. Στην Ελβετία, αυτό θα έφτανε για να πληρωθούν όλοι οι φόροι. Και αυτό διότι οι χρηματοπιστωτικές συναλλαγές είναι πολύ υψηλές. Στην Ελβετία, φτάνουν στο 200% του ΑΕΠ.
Ετσι, εάν πληρώνουμε το 0,2% σε όλες τις ηλεκτρονικές πληρωμές και στις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές, θα μπορούσαμε να πληρώσουμε όλους τους φόρους. Είναι κάτι απλό. Πληρώνεις τους φόρους σου κάθε φορά που πηγαίνεις στο εστιατόριο ή κάθε φορά που χρησιμοποιείς την πιστωτική σου. Τεχνικά είναι πολύ εύκολο, αλλά πολιτικά είναι ένα πολύ ευαίσθητο θέμα, καθώς οι χρηματοπιστωτικές ελίτ δεν θέλουν ούτε να ακούσουν γι’ αυτό. Ετσι λοιπόν χρειαζόμαστε ενεργούς πολίτες, οι οποίοι θα απαιτήσουν τέτοιες λύσεις.

• Αρκεί αυτό;

Οχι. Οι πολίτες πρέπει να οργανωθούν και σε διεθνές επίπεδο και μάλιστα χωρίς επαγγελματίες πολιτικούς, προκειμένου να αποφύγουν τη διαφθορά, η οποία είναι εγγενής σε πολλά πολιτικά κόμματα.

• Μια από τις πλέον χτυπητές εκδηλώσεις της αποτυχίας του σημερινού οικονομικού συστήματος είναι το τεράστιο χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών και οι πρωτοφανείς εισοδηματικές ανισότητες. Με ποιον τρόπο αυτά τα δεδομένα υπονομεύουν το συλλογικό μας μέλλον;

Μια πολιτισμένη κοινωνία πρέπει να κρατά υπό έλεγχο τις ανισότητες. Αυτές πρέπει να είναι λογικές. Να σας δώσω ένα παράδειγμα. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ ο λόγος μεταξύ του υψηλότερου μισθού και του μέσου εισοδήματος ήταν περίπου σαράντα προς ένα.
Το 2013 ο Τζορτζ Σόρος είχε εισόδημα τέσσερα δισεκατομμύρια δολάρια, δηλαδή ογδόντα χιλιάδες φορές το μέσο αμερικανικό εισόδημα. Αν πάρουμε τους διευθυντές των «πολύ μεγάλων για να αφεθούν να χρεοκοπήσουν» οργανισμών στις ΗΠΑ ή στην Ευρώπη θα δούμε ότι εισπράττουν δέκα έως είκοσι εκατομμύρια δολάρια τον χρόνο. Και όλα αυτά με κρατική εγγύηση. Εάν τώρα δούμε την πλευρά των φτωχών, περίπου το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού επιβιώνει με λιγότερα από δύο δολάρια την ημέρα. Ετσι σήμερα το σύστημα βρίσκεται εκτός ελέγχου.
Οι ανισότητες δεν έχουν καμία δικαιολογία. Οχι μόνο από ηθικής απόψεως, αλλά και από οικονομικής. Υπονομεύουν την οικονομία μας και τη δημοκρατία μας. Ο Σόρος και οι όμοιοί του μπορούν να αγοράσουν μια επιχείρηση μέσων ενημέρωσης σαν μια φραντζόλα ψωμί. Οι αξίες της κοινωνίας μας ξεθωριάζουν.

• Πώς νομίζετε ότι η σημερινή διπλή κρίση (οικονομική και προσφυγική) θα επηρεάσει την Ευρώπη μακροπρόθεσμα;

Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με μια από τις βαθύτερες κρίσεις μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Εκτός από την οικονομική και προσφυγική διάσταση, υπάρχει και το θέμα των τρομοκρατικών επιθέσεων. Σήμερα η Ευρώπη εμπιστεύεται την τύχη της σε μια πολιτική ελίτ που είναι πλήρως υποταγμένη στη χρηματοπιστωτική ολιγαρχία.
Οσον αφορά την εξωτερική πολιτική στη Μέση Ανατολή, η Ευρώπη επιλέγει να εκδιώξει κάποιους δικτάτορες αφήνοντας άλλους στη θέση τους, χωρίς να οργανώνει την επόμενη μέρα. Αυτό δεν ενδιαφέρει την Ευρώπη. Δείτε τι έγινε στο Ιράκ ή στη Λιβύη. Αυτό που βασικά ακολουθεί είναι το χάος. Είμαστε σ’ ένα κομβικό σημείο για την Ευρώπη, για τους λαούς της και τους πολίτες της. Οι τελευταίοι πρέπει να πάρουν το μέλλον στα χέρια τους, διότι εάν συνεχίσουμε με το business as usual, η κατάσταση θα χειροτερέψει.

• Πιστεύετε ότι η οικονομική ανάκαμψη της Ελλάδας μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μια μαζική διαγραφή του χρέους;

Οχι. Δεν το πιστεύω. Το δημόσιο χρέος φτάνει το 200% του ΑΕΠ και αυτό είναι πολύ υψηλό για να αποπληρωθεί στο σύνολό του. Και αυτό δεν αφορά μόνο την Ελλάδα, αλλά τις περισσότερες χώρες, καθώς το χρέος είναι υψηλότατο παγκοσμίως. Γι’ αυτό η διαγραφή του ελληνικού χρέους πρέπει να οργανωθεί, όπως έγινε για τη Γερμανία το 1953. Τότε διαγράφηκε περισσότερο από το μισό χρέος της Γερμανίας.
Σήμερα όμως έχουμε ένα παράδοξο. Παγκοσμίως χρειαζόμαστε το χρέος για να δώσουμε ώθηση στην ανάπτυξη και αυτή η ανάπτυξη είναι αναγκαία προκειμένου να μπορέσουμε να αποπληρώσουμε μέρος του χρέους. Αλλά αυτό δεν λειτουργεί. Το συνολικό ύψος του χρέους δεν είναι βιώσιμο. Συνολικό σημαίνει δημόσιο, ιδιωτικό, επιχειρηματικό και τραπεζικό. Σε όλο τον κόσμο το συνολικό χρέος συνεχίζει να αυξάνεται και η ανάπτυξη είναι ασθενής και αναιμική. Χρειαζόμαστε ένα νέο παράδειγμα.

• Γιατί πιστεύετε ότι το ΔΝΤ, παρότι συμφωνεί με την ανάγκη διαγραφής μεγάλου μέρους του χρέους, συνεχίζει να κρατά τόσο σκληρή στάση και να απαιτεί νέα μέτρα λιτότητας, τα οποία οδηγούν σε βαθύτερη ύφεση;

Το ΔΝΤ εγκρίνει χρηματοδοτικά προγράμματα, συχνά αμφίβολης χρησιμότητας για διάφορες χώρες. Στην περίπτωση της Ελλάδας, το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης από το ΔΝΤ έφυγε από τη χώρα και χρησιμοποιήθηκε για την ικανοποίηση των πιστωτών. Πρόκειται για ένα βαρέλι δίχως πάτο.
Μόλις η κατάσταση χειροτερεύει, τότε το Ταμείο χρησιμοποιεί το αγαπημένο του εργαλείο: τα μέτρα λιτότητας. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, ένα υψηλό επίπεδο χρέους δικαιολογεί την επιβολή μέτρων λιτότητας. Μ’ αυτόν τον τρόπο, μπορεί και ελέγχει τα έθνη και αψηφά τη δημοκρατία.

Ο Μαρκ Σενέ (Marc Chesney) διδάσκει Οικονομικά στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης και ο τομέας του είναι τα χρηματοοικονομικά. Διετέλεσε αναπληρωτής κοσμήτορας στην Ανωτάτη Εμπορική Σχολή του Παρισιού. Είναι μέλος της ευρωπαϊκής ΜΚΟ Finance Watch και του πολιτικού και οικονομικού φόρουμ Contrepoint. Στα ελληνικά μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Α.Α. Λιβάνη το βιβλίο του «Από τον Μεγάλο Πόλεμο στη διαρκή κρίση».

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών